Lombardia Beni Culturali
132

Carta <dati et venditionis>

1186 novembre 25, Casciago

Magra vedova di Suzius de Casgiago e i loro figli Mulinarius, Tambellina e Carasia, tutti di legge longobarda, vendono al sacerdote Uberto, messo dell'arciprete Pietro e a nome della chiesa di S. Maria del Monte *di Velate*, ventitré appezzamenti di terra siti nel territorio di Casciago: il primo, di ventitré tavole meno tre piedi, il secondo, di cinque piedi, il terzo, di trenta tavole e mezzo, e il quarto, di ventidue tavole meno due piedi e mezzo, sono detti in Pomedo; il quinto, di sedici tavole, è detto ad Tividinum; il sesto, di ventisette tavole e cinque piedi, è detto Piazia; il settimo, di dodici tavole e tre piedi e mezzo, è detto in Plaza; l'ottavo, di diciotto tavole meno due piedi, e il nono, di quaranta tavole, sono detti ad Piaziam; il decimo, di tredici tavole e sette piedi e mezzo, è detto in Pomedo; l'undicesimo, di dieci tavole e tre piedi e mezzo, è detto ad Piaziam; il dodicesimo, di dieci tavole e un piede e mezzo, il tredicesimo, di sei tavole e tre piedi e mezzo, il quattordicesimo, di diciassette tavole e un piede, e il quindicesimo, di ventitré tavole, sono detti ad Marcianam; il sedicesimo, di diciotto tavole e due piedi e mezzo, è detto ad Pradilionum; il diciassettesimo, di ventidue tavole, è detto ad Brencinum; il diciottesimo, di diciannove tavole e mezzo e mezzo piede, il diciannovesimo, di quarantaquattro tavole e quattro piedi, e il ventesimo, di dodici tavole e sette piedi e mezzo, sono detti ad Botum; il ventunesimo, di quaranta tavole e un piede, ad Scarianam; il ventiduesimo, di ventun tavole e un piede e mezzo, e il ventitreesimo, di trentanove tavole e mezzo, sono detti ad Pradilionum; al prezzo di ventisette lire e quarantasei denari di moneta nuova, ricevuti in parte dal detto Uberto e in parte ricevuti in precedenza. Tale somma viene impiegata per ripianare i debiti del defunto Suzius. Si costituiscono fideiussori Guglielmo Pilizarius de Casgiago detto Vescovus, Pietro Balbus de Comabio, Giovanni Medicus de Varisio, Guala de Besuzio e Guiberto de Masennago. I venditori investono i fideiussori di tutti i loro averi, riservandosi tre appezzamenti di terra, detti de Puteo, de Poario e de Verzario.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 132, [A]; altro originale, ibidem, [A']. Regesto del 1712, ASMi, FR, cart. 3889, "Libro della rubrica generale", c. 76r, [R]. Regesto, ASMi, Catalogo delle pergamene, IV, fasc. 68, [R']. Nel recto di A, di mano del notaio, nel margine superiore: Due car(te) scripte sunt; della stessa mano, in calce alla completio: Pro d(e)nariis rerum que (q(ue) nel sopralineo) vendite fuerant scripta fuit alia car(ta) in qua | continentur illi d(e)narii, qui sunt libre .XVII. et d(e)narii .XII. in suma, | et de qua terra vel terris fuer(unt) accepti. Nel verso di A, di mano del secolo XIII: De Castiaco; di mano A del secolo XVI: Castiago; di mano I del secolo XVIII: Cassettone segnato M, mazzo primo, numero 2, e il regesto dell'atto; altre annotazioni tarde.

Regesto: Manaresi, Regesto, n. 284, pp. 192-194.

La pergamena di A è in buono stato di conservazione. Rigatura a secco. Piccoli fori dovuti all'usura si trovano in corrispondenza delle antiche piegature. Si notano i segni di cinque piegature nel senso della scrittura, a distanza pressoché regolare fra loro, e di una perpendicolare ad esse.
La sottoscrizione del giudice Montenarius è autografa.

(SN) Anno dominice incar(nacionis) mill(esimo) cent(esimo) octuag(esimo) sexsto, die martis septimmo kallendarum decembris, indic(tione) quinta. Datum et venditionem ad proprium fecer(unt) Magra relicta quondam Suzii de Casgiago et | Mulinarius eorum filius et Tambellina et Carasia infantulle filie eorum, profitentes se omnes lege Longobardorum vivere, consentiente ipso Mulinario eidem Magre matri sue et eisdem infantullis | Tambelline et Carasie sororibus suis, quarum tutellam ipse Mulinarius agebat, et per datam a Montenario de Maciago iudice et misso d(omi)ni Fred(er)ici (1) imperatoris licentiam ad hanc vendicionem firmandam, | qui prius tamen ibi cognovit per Guibertum de Sorario de Masennago et per Guaram filium condam d(omi)ne Muse de Besuzio, parentes earum, quod debitum paternum instabat eis quod multum eos gravabat | et quod non habebant mobiliam nec etiam alias terras que vendi possent de quibus illud solvere possent preter infradictas petias, que bene vendite fuerunt, prout eis videbatur, in manu d(omi)ni | Uberti (a) presbiteri, qui recepit hanc venditionis car(tam) per missum et ex mandato d(omi)ni Petri, archipresbiteri ecclesiee Sancte Marie de Monte, et ad partem ipsius ecclesiee, nominative de petiis viginti et tribus | eorum iuris, una cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suis, id est illarum petiarum, et de omni illo iure (b) et actione quam ad eos pertinebat et videbatur pertinere illis petiis, que iacent in terri|torio de Cassiago. Prima petia terre dicitur in Pomedo, tabulle viginti et tres minus pedes tres: a mane Azonis de Daverio, a s(ero) Alberti Codemalii, a mont(ibus) via, a meridie filiorum Martini de Morxiolo. Sec(un)da petia dicitur | ibique et est tab(ulle) quinque: a meridie Sancti Victoris, a mont(ibus) via. Tercia dicitur in Pomedo, tab(ulle) triginta et dimidia: a mane filiorum suprascripti Martini, a s(ero) et a mont(ibus) via. Quarta est ibi in illo tenente et tab(ulle) viginti et due minus pedes | duo et med(ius): a mane Redulfi, a meridie et a s(ero) via. Quinta dicitur ad Tividino et est tab(ulle) sedecim: a mane Sancti Victoris, a s(ero) Cuhnradi de Masennaco (c), a mont(ibus)(d) Alberti de Masennago. Sesta (e) dicitur ad Piaziam et est tab(ulle) viginti et septem | et pedes quinque: a mane et a mont(ibus) eorum de Daverio, a meridie Sancti Victoris, a s(ero) suprascripti Mulinarii. Septimma dicitur ad Piaziam et est tab(ulle) duodecim et pedes tres et di(midius): a mane Azonis de Daverio, a meridie et a s(ero) Murinarii, a mont(ibus)| Sancti Victoris. Octava dicitur ad Piaziam et est tabulle decem et octo et minus (f) pedes duo: a mane Redulfi de Masennago, a ser(o) suprascripti Azonis, a mont(ibus) via. Nona dicitur ibi similiter et est tab(ulle) quadraginta (g): a mane via, a meridie et a ser(o) Sancti Victoris. | Decimma dicitur in Pomedo et est tabulle tredecim et pedes septem et di(midius): a mane Sancti Victoris, a meridie Alberti Codemalii, a mont(ibus) suprascripti Redulfi. Undecimma dicitur ad Piaziam et est tabulle decem et pedes tres et medius: a mane via, | a meridie Guilielmi Capelli, a s(ero) Sancti Ambrosii. Duodecimma dicitur ad Marciana et est tab(ulle) decem et pes unus et medius: a mane et a meridie et a s(ero) Sancti Victoris, a mont(ibus) suprascripti Azonis. Terciadecimma ad Marcianam dicitur, tab(ulle) sex et pedes | tres et di(midius): a mane filiorum Philipi, a s(ero) Ottacii. Quartadecimma est ibi tenens se cum suprascripta et est tab(ulle) decem et septem et pes unus: a meridie filiorum Oddonis, a mont(ibus) Otacii. Quintadecimma ibi prope iacet et est tab(ulle) viginti et tres: a meridie | Ottacii, a s(ero) via. Sexstadecimma ad Pradilo dicitur, tab(ulle) decem et octo et duos pedes et di(midius): a mane suprascripti Azonis, a meridie Sancti Victoris, a s(ero) via. Decimma septimma ad Brincinum dicitur, tabulle viginti et due: a meridie via, a s(ero) suprascripti | Azonis, a mont(ibus) filiorum Oddonis. Decimma octava dicitur ad Botum, tab(ulle) decem et novem et dimidia et medius pes: a mane Guilielmi, a meridie Sancti Victoris, a s(ero) Copadebovis de Castiliono. Decimma nona similiter ad Botum et | est tab(ulle) quadraginta et quadtuor et pedes quadtuor: a mane via, a meridie Azonis, a mont(ibus) Ottacii. Vigexima dicitur ibique et est tab(ulle) duodecim et pedes septem et medius: a meridie Sancti Victoris, a s(ero) et a mont(ibus) Azonis. Vigeximma | prima ad Scaranam et tab(ulle) .XL. et pes unus: a meridie et a mont(ibus) suprascripti Azonis, a s(ero) via. Vigeximma sec(un)da dicitur ad Pradiloni (h) et est tab(ulle) viginti et una et pes unus et dimidius: a meridie Sancte Marie, a s(ero) via, a mont(ibus) Azonis suprascripti. | Vigexima tercia dicitur ibi similiter et est tabulle triginta et novem et dimidia: a mane illorum de Porta Romana, a s(ero) via, a mont(ibus) filiorum Oddonis; et si predicte petie plus invente fuerint, tamen in hac venditione | permaneat. Tali modo ut de cetero perpetualiter (i) ia(m)dictus d(omi)nus archipresbiter et eius heredes ac cui dederint, nomine suprascripte ecclesie, tenere et posidere debeant omnes suprascriptas pecias terre et facere ex illis omnibus proprietario iure quicquid | voluerint sine alicuius contradictione. Et hoc pro precio viginti et septem librarum et quadtuor solidorum minus d(e)n(arii) duo monete nove, quos a suprascripto d(omi)no Uberto acceper(unt) ibi et in parte olim iam receperant, qui omnes | fuer(unt) dati in debito paterno, scilicet libr(e) decem et septem inter sortem et donum Girardo R[od]ulfi de Masennago, unde ibi aparuit breve (2) unum, in quo continebatur suprascriptum quondam Suzium debere ei dare libras viginti, | item libr(e) sex Uberto de Veddano et sol(idi) .XXXI. Mainfredo de Masenago et sol(idi) quadraginta Ugoni Pellegrino de Galliate et reliqui omnes d(e)n(arii) Conforto de Casgiago. Et pro suprascripto precio promiser(unt) ac omnia sua bona | pignori obligaver(unt) atque guadiam deder(unt) suprascripto d(omi)no Uberrto, misso d(omi)ni archipresbiteri et ad partem suprascripte ecclesie, quod ipsi venditores et sui heredes et Ambrosina soror suprascriptarum infantullarum et Iacobinus Mutus frater eorum omni | t(em)pore defendent et exspedibunt omnes suprascriptas petias, sicut mensurate fuer(unt) et termini dant, una cum superioribus et inferioribus ac finibus atque accessionibus earum terrarum, et quod stabunt in antea suprascripte ecclesie et | suprascripto d(omi)no archipresbitero et suis successoribus et cui dederint ex suprascriptis rebus ab omnibus personis et quod stabunt et respondent in causa pro suprascripta ecclesia omnibus contradicentibus personis cum iusticia et, si res iste evicte erunt, | quod statim eis in pena dupli restituent, eo tamen salvo si inter suprascriptas res invenirentur esse de feudo vel fictum supra habere, quod ecclesia teneatur in illo casu tantum recipere scontrum bonum in eodem | loco Casgiago in estimo bonorum hominum ita ut ecclesia in nullo peioretur; in omnibus aliis casis teneantur statim de evictione illarum rerum in pena dupli. Et si ipsi venditores (j) in omnibus et per omnia statim ita | non atenderint et fecerint et d(omi)nus archipresbiter aut eius successor vel missus fecerit ullum disspendium causa conveniendi eos de evictione suprascriptarum rerum vel de scontro, quod ipsi teneantur restaurare | ei in d(e)nariis factis totum dispendium illud (k). Et de his omnibus et per omnia fideiiusser(unt) Guilielmus Pelizarius de Casgiago qui dicitur Vescovus et Petrus Balbus de Comabio et Iohannes Medicus de Varisio et ia(m)dictus Guara de | Besuzio et Guiberrtus de Masennago, qui omnes fideiiussores fideiiusser(unt) ita ut teneantur perpetuo de hac fideiiussione in pena dupli (l) et sic obligaver(unt) se (m) et suos heredes (n) perpetuo teneri et posse conveniri, Iohannes et Petrus et Guili|elmus (o) in tantum quantum pertinet ad sex libras et pro parte sex librarum de suprascripta fideiiussione, pro unoquoque eorum trium et sicut secundum suprascriptam partem evenerit ad restaurandum eis, et predicti Guara et Guibertus | obligaver(unt) se ita quod quisque teneatur et in solidum possit conveniri de tota fideiiussione suprascripta et omni t(em)pore quem archipresbiter prius convenire voluerit. Et iuraver(unt) ibi suprascripta Magra et Molinarius omni t(em)pore hanc | venditionem firmam et ratam habere et quod facient suprascriptas infantullas et Iacobinum esse contentos de illis rebus et precio, ita quod non placitabunt suprascriptam ecclesiam de suprascriptis rebus neque de precio. Quia sic convener(unt) inter se. | Unde in omnibus et per omnia suprascripti venditores et omnes fideiiussores hanc car(tam) ut supra fieri rogaver(unt) et afirmaver(unt) ut supra. Actum in suprascripto Casgiago.
Et ibi per pignus istius fideiiussorie suprascripti venditores investiver(unt) Guilielmum nominatim (p) de sedimine eorum de Clauso de lo Pero et vinea et ca(m)po de Ultra Ri et de omnibus aliis rebus, si ille essent parum, et alios | fideiiussores investiver(unt) de omnibus aliis rebus eorum que habent et habituri sunt, exceptatis tribus petiis terre, videlicet illa de Puteo et illa de Poario atque illa de Verzario. Et libre octo de d(e)nariis suprascripti precii | de terra ecclesie que fuit vendita (3) illis de Curognia de Staziona et alie libre octo de casa vendita (q) et sedimine vendito (4) Ariprando de Besusgio et sol(idi) .XXI. de terra de Masenago (5) accepte fuer(unt).
Interfuer(unt) Fanotus et Cassicius et Otto Plegalova de Vellate et Ubertus Varocius de Casgiago et Guilielmus ser Redulfi et Girardus patruus eius de Masennago, testes, ibi. Salvo iure pignoris ipsius Girardi.
(S) Ego suprascriptus Montenarius iudex ac missus d(omi)ni F(ederici) i(m)peratoris suprascriptam licenciam dedi et subscripsi.
(SN) Ego Bernardus de Varisio iudex et missus d(omi)ni Fred(er)ici imperatoris interfui ad hec omnia et hanc cartam tradidi et scripsi.


(a) A Ub(er)erti
(b) A om. iure
(c) -co pare aggiunto successivamente nello spazio fra due parole contigue.
(d) A mo(n)t(ibus), con t corr. da altra lettera.
(e) Sesta da septima, mediante depennamento di -ptima e aggiunta nell'interlineo di -sta
(f) min(us) nell'interlineo.
(g) A q(u)adraginta, con q corr. da t e adra- nell'interlineo.
(h) -o- corr. da altra lettera principiata.
(i) A ppetualit(er)
(j) A ventores
(k) illud da illu(m), mediante rasura del segno abbr. (tratto orizzontale nell'interlineo, in corrispondenza di -u-) e aggiunta di -d di seguito nel rigo.
(l) dupli nell'interlineo.
(m) se nell'interlineo, con segno d'inserimento.
(n) h(e)r(e)des nell'interlineo, con segno d'inserimento.
(o) A Guili|lielm(us)
(p) Segue d(e) clauso depennato.
(q) Segue rasura di A(m)bro(s)io e rasura nell'interlineo estesa per lo spazio di circa dodici lettere.

(1) Federico I.
(2) Non si è reperito.
(3) Non si è reperito il documento relativo.
(4) Non si è reperito il documento relativo.
(5) Non si è reperito il documento relativo.

Edizione a cura di Patrizia Merati
Codifica a cura di Patrizia Merati

Informazioni sul sito | Contatti