Lombardia Beni Culturali
22

Libellus et breve investiture, refutationis et obligationis

1122 gennaio 16, Pavia.

Ottone del fu Lanfranco Ratto dà a titolo di livello ventinovennale a Oddo e Giovanni germani, del fu Pietro Richezanus, di Voghera, in persona del primo, la propria quota consistente nella quarta parte - equivalente a venti pertiche - di un appezzamento di terra arabile sito a Voghera, in luogo detto Rovosxella, di proprietà del monastero di S. Maria del Senatore, che egli teneva in beneficium unitamente ad altri beni, da parte del fu Pagano de Codalo, - l'altro quarto del quale, pure dell'estensione di venti pertiche, era tenuto per feudum, insieme ad altri beni, da Pagano, fratello del predetto Ottone, ugualmente da parte del medesimo Pagano de Codalo - al censo annuo di un denaro pavese e una candela, da corrispondere a s. Martino o entro i tre giorni successivi; per tale livello Oddo corrisponde a Ottone cinquanta soldi di denari pavesi. Quest'ultimo, infine, investe i predetti germani, in persona di Oddo, della propria quota dell'appezzamento e, per feudum, del fitto, rinunciando a ogni diritto su di esso e sull'altra quota tenuta dal fratello Pagano, qualora i suddetti germani la acquistassero, ricevendo quale launachild una crosna.

Originale, ASMi, AD, pergg., Santa Maria del Senatore, cart. 657 [A]. Regesto, Inventario (sec. XVex.), c. 76r, n. 3; altro regesto, Catalogo, IV, fasc. 86. Nel verso, di mano del notaio: § Libellum quod fecit Otto et ier (così); di mano del sec. XIII: § Car(ta) ficti; segnatura del sec. XVex. che rimanda all'Inv.: 3; altre annotazioni tarde.

Edizione: CAVAGNA SANGIULIANI, Documenti vogheresi, pp. 43-45, n. 20.
Regesto: CAVAGNA SANGIULIANI, L'agro vogherese, p. 29, n. 19.
Cf. BARBIERI, Documenti inediti, pp. 46-47 (note 17 e 19); ID., Notariato, p. 78 (nota 127); DE ANGELIS CAPPABIANCA, Vogheria, pp. 114 (nota 40), 148 (note 8 e 9).

La membrana presenta piccole abrasioni e macchie, in particolare nel margine superiore destro, che non compromettono la lettura del dettato.

(SN) In Christi nomine. Placuit atque convenit inter Ottonem, filium quondam Lanfranci Ratto, necnun (a) et Oddo[n]e[m]| et Ioh(ann)em germanos, filios quondam Petri Richezani, de loco Viquerie, per missum suum, id est Oddonem ger|manum suum, ut in Dei nomine debeat dare, sicut a presenti dedit, ipse Otto eisdem germanis, per eundem missum, ad (b) fictum censum | reddendum libellario nomine usque ad annos viginti novem expletos, hoc est sua integra porcio que est me|dietas de medietate de pecia una de terra aratoria, iuris mon(est)erii Sancte Marie que d(icitu)r Senatoris, et suo benefi|cio inter alias res ex parte quondam Pagani de Codalo, unde reliqua medietate, id est supertotum quarta porcio | de ia(m)dicta pecia una de terra aratoria, tenet Paganus, frater ipsius Ottonis, similiter per feudum inter alias res, ex par|te ipsius Pagani de Codalo, que est posita in loco et fundo Viqueria et in eius territorio, et iacet ad locum | qui dicitur Rovosxella, et est supertotum per mensuram iuxtam perticas legittimas viginti vel si plus inventa fuerit | mea porcio, inintegrum; coheret ei ad supertotum: de mane via, de meridie similiter via, de sero terra que detinent |Obertus iudex et Benzonis, sive ibi alia sunt coherencia (c), nominative omnia suprascripta mea porcio de ia(m)dicta pe|cia una de terra aratoria, inintegrum; hea (d) rac(ione) uti a modo ipsi germani et eorum heredes et cui ipsi dederint usque | in his viginti novem annis expletis suprascripta mea porcio de ia(m)dicta pecia una de terra aratoria, ut supra l(egitur), u|na cum accessione et ingresso seu cum superioribus et inferioribus suis, qualiter superius l(egitur), inintegrum, habere | debeant et faciant exinde, libellario nomine, quicquid eis fuerit opportunum sine omni contradic(ione) ipsius Ottonis | suisque heredibus, ita tamen ut per eos non peioretur, et persolvere exinde debeant singulis annis per omnem | missam sancti Martini vel tres (e) dies postea fictum censum denarium unum bonum Papiensem et candelam unam, dato et con|signato eidem Ottoni vel suis heredibus aut misso per se ipsos germanos vel eorum heredes aut missum; alia superinposi|ta eis non fiant. Penam vero inter se posuerunt ut quis ex ipsis vel eorum heredes non co(m)pleverint omnia, qualiter superius (f) | l(egitur), vel si tollerint aut lasxaverint ante suprascriptis viginti novem annis expletis, co(m)ponant pars parti fidem servan|ti penam argenti denariorum bonorum Papiensium libras decem; et post penam solutam hic libellus in suo ro|bore permaneat. Similiter dedit ipse Oddo eidem Ottoni (g) Ratto per hunc libellum et pro eodem ficto sol(idos) quinquaginta | denariorum bonorum Papiensium. Factum est hoc anno ab incarnacione domini nostri Iesu Christi milleximo centeximo | vigeximo secundo, sexto decimo die mensis ianuarii, indic(ione) quinta decima. Actum in civitate Ticini. Feliciter.
Signum + manus suprascripti Ottonis qui hunc libellum fieri rogavit ut supra.
Signa +++ manuum Petri Ferrarii et Bernardi nepus (h) ipsius Petri, et Ardezonis Raviolo testium.
(SN) Ego Lanfrancus notarius sacri palacii scriptor huius libelli post traditum co(m)plevi et dedi.
Ibi loco, in presencia suprascriptorum testium, per lignum quod in sua tenebat manu ipse Otto investivit eosdem germanos | per eundem missum, id est Oddonem, nominative de sua integra porcione que est medietas de medietate de pecia una | de terra aratoria, iuris mon(est)erii Sancte Marie Senatoris, et suo beneficio inter alias res ex parte Pagani de Coda|lo, que est posita in loco et fundo Viqueria et in eius territorio, et iacet ad locum qui d(icitu)r Rovosxella, per mensuram | et coherencias designata, unde suprascriptus Otto libellum factum abet in suprascriptos germanos omnia inintegrum. Eo modo fecit | suprascriptus Otto ia(m)dictam investituram ut ipsi germani et eorum heredes et desxendentes masculi et femine legittimi | et cui ipsi dederint habeant et detineant suprascriptam medietatem de ia(m)dicta medietate de predicta pecia una de terra ara|toria una (i) cum accessione et ingresso seu cum superioribus et inferioribus suis, qualiter superius l(egitur), inintegrum, iuxta hunc | suprascriptum libellum, infra viginti novem annis (j) expletis deinde in antea, ad suprascriptum fictum dandum annualiter, idest | denarium unum et candelam unam. Similiter investivit eosdem germanos (k), per eundem missum, de eodem ficto per feudum, ad qualem | servicium facere voluerit, et refutavit suprascriptam medietatem (l) de ia(m)dicta medietate de eadem pecia una de terra | aratoria et eodem ficto, idest denarium unum et candelam unam, et alia medietate que detinet Paganus, frater suus, | si ipsi germani eam aquixierint, tali modo ut ipse Otto et sui heredes dehinc in antea adversum ia(m)dictos ger|manos et eorum heredes et cui ipsi dederint exinde taciti et contenpti permaneant. Et si exinde agere aut causare vel | removere presunserint per se sive per sua subposita persona et taciti et contenpti exinde omni t(em)pore non per|manserint, vel si apparuerit ullum datum aut factum vel quodlibet scriptum quod ipsi in aliam partem fecissent et | claruerit, vel si refutacionem fecerint de toto feudo aut si intencionem eis apparuerit et ipsi in octoritatem | stare noluerint defendendi cum rac(ione), si requixitum fuerit, tunc obbligavit se et suos heredes co(m)ponere adversum ia(m)|dictos germanos suosque heredes pena dupla ipsa querimonia, unde agere aut causare presunserint; insuper penam | argenti denariorum bonorum Papiensium solidos centum; et post penam solutam suprascripta investitura in suo robore perma|neat. Et ad confirmandam suam refutacionem et obbligacionem accepit ipse Otto ab eodem Oddone exinde launach(ild)| crosnam unam. Factum est hoc. Suprascriptus Otto hoc breve fieri rogavit ut supra. Interfuerunt suprascripti testes.
Ego suprascriptus Lanfrancus notarius sacri palacii interfui et hoc breve scripsi.

(a) Così A.
(b) A a
(c) La seconda e corr. da altra lettera.
(d) Così A.
(e) -res su rasura, come pare.
(f) A supi(us) qui e nel caso seguente.
(g) -oni su rasura.
(h) Così A.
(i) Su -a trattino obliquo a guisa di segno diacritico.
(j) Segue et (in nesso) superfluo e non cassato.
(k) A germ(an)is
(l) A medietate senza segno abbr. per la nasale.

Edizione a cura di Mirella Baretta
Codifica a cura di Baretta, Mazzoleni

Informazioni sul sito | Contatti