Lombardia Beni Culturali
41

Breve investiture

1143 gennaio 17, Pavia.

Gerardo, gastaldo del monastero di S. Maria del Senatore, a nome e con il consenso della badessa Berta, investe Vicino, del fu Martino de Voltolina, e i suoi eredi maschi legittimi, a patto che continuino il mestiere del padre, di un mulino nell'Oltrepò, a Voghera, sulla Staffora, vicino alla chiesa di S. Ilario, con l'intesa che l'investito tenga la quarta parte dei grani macinati, mentre il monastero terrà i tre quarti; Vicino poi, avrà l'obbligo di tenere una dispensa e di pagare un canone annuo, a s. Stefano o tre giorni dopo, di due grandi focacce e una spalla di porco; la badessa quindi riceve quale launachild una crosna. Infine l'investito dichiara sotto giuramento che rispetterà quanto convenuto corrispondendo i tre quarti dei grani al monastero con un margine di errore del valore di non più di due soldi di denari pavesi ogni anno.

Originale, ASMi, AD, pergg., Santa Maria del Senatore, cart. 663 (fasc. 279 bis i) [A]. Regesto, Catalogo, IV, fasc. 86 (alla data 1143 maggio 17). Nel verso, di mano del notaio: Investitura de molendino de Vigueria in Vicino; di mano del sec. XIII-XIV: Car(ta) investiture; altre annotazioni moderne.

Edizione: BARBIERI, Documenti inediti, pp. 66-68, n. 6.
Regesto: CAVAGNA SANGIULIANI, Documenti vogheresi, p. 71, n. 43 (alla data 1143 maggio 17).
Cf.: DE ANGELIS CAPPABIANCA, Vogheria, pp. 37 (nota 14), 39 (nota 39); EAD., Terra e società, pp. 251 (nota 129), 252 (nota 132).

Sulla pergamena, in pessimo stato di conservazione, si notano diverse lacerazioni dovute a rosicature e due grandi macchie dovute a versamento dell'inchiostro sulla pergamena già ripiegata. Inoltre diffuse abrasioni rendono il dettato in alcuni punti non perspicuo. Tracce di rigatura a secco.
Della sottoscrizione della badessa sono autografe solo il signum crucis e le prime due parole (+ Ego Berta).

(SN) Die dominico qui est sextus decimus kalendas febr(uarii). In civitate Papia, in camera monasterii Sanctę Marie quod d(icitu)r Senatoris. Presentia bonorum homi|num quorum nomina subter l(eguntur), per lignum quod sua tenebat manu Girardus gastaldus per consensum et parabolam domne Berte abbatisse suprascripti mona|sterii, investivit Vicinum, filium quondam Martini de Voltolina, nominative molendinum unum, iuris suprascripti monasterii, quod esse videtur supra fl(uvio) Padi, in loco Vigue|rie, in fl(uvio) Stafole, prope ecclesiam Sancti Hylarii, sicut hic infra l(egitur), inintegrum. Eo modo facta est suprascripta investitura ut ipse Vicinus habeat et regat et custodiat ipsum mo|lendinum et ipse et sui heredes masculi legitimi descendentes, ita tamen si ipse Vicinus reliquerit talem filium qui possit per se ipsum molendinum regere et custodi|re, habeat ipse sicut pater suus; si vero talem non reliquerit filium legitimum qui hoc possit facere, sit hec investitura vacua, et habeat suprascripta domna abbatissa, vel sue in eodem | monasterio succesrices licentiam et potestatem dandi ipsum molendinum alii cui voluerint, et ita quod ipse Vicinus vel sui heredes debent habere quartam partem de omni | grano quod ad molendinum delatum fuerit et ecclesia debet habere tres partes; et item Vicinus vel sui heredes debent habere inde dispensam, ut mos est, et debent dare omni an|no in festo sancti Stephani vel tres dies postea eidem domne abbatisse vel suis succesricibus conditiones duas magnas et honestas fuca[cias et u]nam bonam et honestam | spallam de porco; his omnibus ita adimpletis nichil aliud superponatur ; penam vero inter se posuerunt quod si quis illorum vel eorum heredum vel sucesricum omnia suprascripta non adten|derint et adimpleverint, scilicet si ipsa domna abbatissa vel suae successrices adversus ipsu[m] Vicinum vel suos heredes, sicut supra l(egitur), agere aut causare vel removere | presu(m)pserint et eis in defensione e[xinde non stet]erint, vel si ipse Vicinus vel sui heredes suprascriptum molendinum non bene rexerint et custodierint et si suprascriptas | tres partes de omni grano et condi[ciones non dederint], tunc componat pars parti fidem servanti penam denariorum bonorum Papiensium sol(idos) sexaginta, et post | penam solutam hoc breve in suo maneat robore. [Unde ac]cepit ipse Girardus, vice suprascripte domne abbatisse, que ibi presens erat, ab eodem Vicino exinde launa|ch(ild) crosnam unam. § Ibi loci iuravit suprascriptus [Vicinus manu] propria ad sancta Dei evangelia, adversus suprascriptam domnam abbatissam quod ipse bona fide reget et cu|stodiet suprascriptum molendinum (a) cum suprascriptas tres (b) portiones de grano dare vel consignare habet domne abbatisse vel suis succesricibus aut earum certo misso vel cui in|stituerint. Et hoc fatiet per se vel per suum missum, et non erit eis in fraude nec per se nec per subpositam personam de ipsis tribus partibus ultra sol(idos)| duos denariorum Papiensium per annum. Hec ita observare habet ipse Vicinus se sciente (c) bona fide sine fraude et malo inge|nio, si Deus illum adiuvet et illa sancta Dei evangelia. Factum est hoc anno dominice incarnationis mi[l]esimo centesimo quadragesimo | tertio, suprascripto die, indictione sexta. Unde duo brevia uno tenore scripta sunt.
+ Ego Berta abbatissa s(ub)s(crips)i.
Interfuerunt testes Allo de Clavica, Brugundius (d) Caputdepasta, Allianus, Otto Barbalopus, | Syrus Oculusdeauro, Pelegrinus Scara.
(SN) Ego Ubertus notarius sacri palatii interfui et hoc breve rogatus scripsi.

(a) s(upra)s(crip)tum molendinu(m)nell'interlineo, con segno di richiamo.
(b) tres su rasura.
(c) Segue si D(eu)s illu(m) ad- depennato.
(d) La seconda u corr. da o

Edizione a cura di Mirella Baretta
Codifica a cura di Baretta, Mazzoleni

Informazioni sul sito | Contatti