Lombardia Beni Culturali
143

Cartula commutationis

1182 marzo 30, Casei.

I ministri dell'ospedale di <S. Maria di> Betlemme, in persona di Suzo Ferrarius loro messo, danno a Pietro Billinus di Casei e a Uberto suo germano la metà di un sedime tenuto da Villano, sito in Casei, in luogo detto Viganzonum, e la metà di un sedime tenuto dagli stessi germani da parte dell'ospedale, sito nelle vicinanze dall'altra parte della strada, ambedue i sedimi già di proprietà di Achille de Zezima, ricevendo in cambio un appezzamento di prato di sei pertiche in Casei, in luogo detto Valles.

Originale, ASMi, FR p.a., cart. 6096 (cl. XVI, S. Maria di Betlemme) [A]. Regesto, ASMi, Inventario dell'Arch. Dipl. vol. IV, fasc. 78. Nel verso di A, di mano del notaio: § Cartula co(m)mutacionis; di mano del sec. XIII: Carta de pecia .I. prati in Casell(is), in Vall(es); consueto segno di croce iscritta in una circonferenza; altre annotazioni di epoca moderna, tra cui regesto del 1752.

Edizione: CAVAGNA SANGIULIANI, Documenti vogheresi, pp. 191-2, n. 138.

La pergamena, in buono stato di conservazione, presenta quattro piccoli fori nella metà superiore dovuti a filze settecentesche.
Circa il notaio cf. nota introduttiva al doc. n. 13.

(SN) Anno dominice incar(nationis) mill(esim)o cent(esimo) .LXXXII, indic(tione) .XV., tercio kalendas aprilis. Co(m)mutacio bone | fidei noxitur esse contractum (a) ut vice epmcionis (b) obtineat firmitatem eodemque nexu obliget | contraentes (1). Placuit adque bona convenit volu(n)tate inter ministros osspitalis de Betleem (c), | per Suzum Ferrarium misum (d) eorum, et Petrum Billinum de Casellis et fratrem eius Ubertum ut in Dei nomine | inter se co(m)mutaver(unt) hac tradider(unt) vicissim sibi unus alteri. In primis deder(unt) predicti osspitalarii, | per predictum Suzum missum eorum, s(upra)s(crip)tis iermanis in causa co(m)mutacionis id est medietatem unius | sediminis (e) quod tenet (2) Villanus in loco Caselle, ubi dicitur Viganzonum: a mane Bertramme de Rustico, | a meridie canonica Petroni, a sero Oglerius Leo, ab aquilone via; et medietatem illius sediminis quod te|nent predicti iermani ibi ex altera parte via pro predicto (f) osspitale, que sedimina fuer(unt) Achillis de Zezima, | que sunt iuris predicti osspitalis, ex duabus partibus predicti iermani (g). Quidem et ad invicem accepit | predictus Suzus, missus predicti osspitalis, a nomine predicti osspitalis, rem melioratam sicut lex abet (3), id est peciam | unam de prato iuris s(upra)s(crip)torum iermanorum in predicto loco Caselle, ubi dicitur Valles, et est pertice .VI.: ab una | parte Oglerius de Milo, de alia Henricus Saccus, ex tercia Loterius Laudula, ex quarta predicti iermani. | Has denique s(upra)s(crip)tas res inter se co(m)mutaver(unt) hac tradider(unt) sibi unus alteri facientes unusquisque de quo | receperint tam ipsi quam heredes eorum et successores et cui ipsi dederint iure proprietario nomine quicquid volu|erint sine omni contradicione unius alterius vel repeticione et cum eorum unus alteri ab omni homine | defensione cum racione et restoracione pro t(em)poris (h) melioracione in pena dupli cum stipulacione subnixa. Actum in loco Caselle. Feliciter. | Interfuer(unt) testes Guido Bucca, Lamframcus Lacca, Rubaldus Nanus, Albertus de la Fracta. (C) Ego Ubertus | inperialis palacii notarius interfui et hanc (i) cartulam co(m)mutacionis iussu s(upra)s(crip)torum iermanorum scripsi.


(a) -u- corr. da altra lettera.
(b) Così A, con -m- corr. da ci, come pare.
(c) -l- corr. da altra lettera, forse h
(d) misu(m) con -i- nell'interlineo e -su- corr. da in
(e) A sedimininis
(f) -t- corr. da altra lettera, forse o
(g) Le coerenze ex duab(us) - iermani aggiunte qui per omissione, vanno integrate, dopo il precedente osspitale
(h) La -p- presenta segno abbr. (trattino orizzontale intersecante l'asta) superfluo.
(i) A hac senza segno abbr.

(1) Cf. Cod. Iust. 4.64.2.
(2) Non si è reperito il relativo doc. di investitura, così come non sono stati reperiti i docc. citati in seguito.
(3) Cf. AHIST. 16.

Edizione a cura di Ezio Barbieri
Codifica a cura di Gianluca Vandone

Informazioni sul sito | Contatti