Lombardia Beni Culturali
17

Praeceptum Berengarii I imperatoris

918 dicembre 26, Monza.

Berengario I imperatore, su richiesta del conte Grimaldo e del marchese Odelrico e su suggerimento di Giovanni, cancelliere dell'imperatore e vescovo di Cremona, concede alla Chiesa di Cremona una terra di pertinenza della corte regia di Sospiro, sita presso la città, a nord, tra due fossati, che misura cinque iugeri.

Copia autentica inizio sec. XIII, BSCr, LC, Codice Sicardo, p. 18, n. 17 [B]. Regesto sec. XVIII, Bonafossa, p. 21. Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. X, n. 14 (tre esemplari, uno pare di mano di Antonio Dragoni). Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 49.
B è così autenticata: (SN) Ego Ramundus notarius huius exempli autenticum vidi et hic subscripsi. (SN) Ego Gyrardus notarius huius exempli autenticum vidi et legi et exemplavi.

Edizione: Duemmler, Urkunden, p. 291, n. VIII; Cod. dipl. Lang., col. 828, n. CCCCLXXIX (da B e da pergamena dell'Archivio segreto del Comune); Schiaparelli, Diplomi di Berengario I, p. 315, n. CXXI; Odorici, Codice diplomatico bresciano, p. 61, n. IX; Falconi, I, p. 113, n. 46.
Regesto: Robolotti, Delle pergamene, p. 42 (con data gennaio 7); Robolotti, p. 4, n. 27; Duemmler, n. 90; Cipolla, Fonti edite regione veneta, p. 62, n. 178; Astegiano, I, p. 30, n. 8; Savio, p. 26.

Il Cereda afferma di aver tratto una delle sue copie, con segnatura A.17, da una pergamena dell'Archivio segreto del Comune; l'informazione è ripresa anche dal Robolotti, ma la pergamena non solo non è reperibile, ma non è inventariata nè nel Repertorio dell'Archivio segreto del XVI secolo, nè nel Repertorio del Ferragni.
Il titolo che precede il documento e il capolettera sono in inchiostro rosso.

Privilegium de quadam terra inter duo fossata pertinente ad curtem Sexpilas
IN NOMINE DOMINI DEI ETERNI. BERENGARIUS DIVINA FAVENTE CLEMENTIA IMPERATOR AU|gustus. Quia Ęcclesiarum Dei necessitates imperialis debet adiuvare potestas suisque oportunitatibus | subvenire dignum est, ut predecessorum nostrorum consuetudinem exequentes, venerabilia loca exalte|mus et temporalia dona ibidem conferamus, quatinus celestia et eterna premia consequi mereamur. Quapropter | noverit omnium fidelium Sancte Dei Ecclesię nostrorumque presentium scilicet ac futurorum industria, Gri|maldum (a) gloriosum comitem, nec non (b) et Odelricum inclite (c) marchionem nostram humiliter adisse clemen|tiam, suggerente Iohanne venerabile episcopo et fidelissimo cancellario nostro, quatenus Sancte Cremo|nensi Ecclesię, cui Deo auctore idem episcopus preesse cognoscitur, qua(n)dam terram iuris regni nostri adiacentem | prope ipsam civitatem in aquilonali parte, positam inter duo fossata, pertinentem videlicet | de curte nostra que nominatur Sexpilas et est ipsa terra per mensura iugera quinque ex integro cum ipsis | fossatis sicut olim de prenominata curte nostra Sexpilas pertinuit iure proprietario et perpe|tua donatione concedere atque largiri dignaremur. Nos vero beate virginis Marie in | cuius honore eadem Sancta Cremonensis Ęcclesia constructa est et predictorum fidelium nostrorum Grimal|di comitis et Odelrici marchionis dignam petitionem considerante et assidua ossequia (d) | prelibati Iohannis episcopi et cancellarii nostri cogitantes iam dictam terram iuxta prescriptam mensuram | inter duo fossata in civitate Cremona adiacentem simul cum ipsis fossatis ex integro | sicut olim ad ipsam curtem nostram Sexpilas pertinuit Sancte Cremonensi Ecclesię concedimus et | perhemniter donamus atque de nostro iure et dominio in (e) ipsius Ecclesię ius et dominium (f) omnino | tra(n)fundimus ac delegamus ad habendum, tenendum, transmutandum et canonice quicquid | voluerit faciendum sicut fieri convenit de rebus Sancte Dei Ecclesię, tocius potestatis contradic|tione remota. Si quis igitur hoc nostre auctoritatis et concessionis preceptum infringere vel violare | temptaverit, sciat se compositurum auri optimi libras centum, medietatem camere nostre | et medietatem predicto Iohanni episcopo suisque successoribus. Quod ut verius credatur et diligentius | observetur, manu propria roborantes de anulo nostro subter insigniri iussimus.
SIGNUM DOMNI (M) BERENGARII SERENISSIMI IMPERATORIS | HERMENFREDUS DOMNI IMPERATORIS CAPELLANUS IPSIUS IMPERIALI | IUSSIONE SCRIPSIT. Data VII kalendas ianuarii, anno dominice incarnationis DCCCCXVIII, | domni vero Berengarii serenissimi regis XXVIII, imperii autem sui IIII, indictione VII. Ac|tum Moedicie, in Christi nomine, feliciter, AMEN.


(a) -i- corretta da -u- con rasura della seconda astina verticale.
(b) non in sopralinea di mano del sec. XIX, probabilmente di Ippolito Cereda.
(c) Corretto dalla stessa mano del sec. XIX in inclitum con espunzione di -e e -um in sopralinea.
(d) La seconda -s- aggiunta successivamente, in modulo leggermente più piccolo da mano del sec. XIII; b in sopralinea sopra o-, per proporre correzione in obsequia, della mano del sec. XIX di cui alle note precedenti.
(e) in in sopralinea di mano del sec. XIII.
(f) -nium- su rasura.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti