Lombardia Beni Culturali
6

Preceptum confirmationis et delegationis Ottonis II imperatoris

<981 circa>.

Ottone II, a seguito della richiesta di Andrea, vescovo di Lodi, inoltrata da Pietro, vescovo <di Pavia> , Giselberto, vescovo <di Bergamo> , e Gilberto, vescovo <di Tortona> , assunta la Chiesa lodigiana sotto la propria protezione, le concede e conferma beni, possedimenti e servi, ogni districtus, le gabelle e il teloneo in cittą ed entro un raggio di sette miglia e tutti i diritti di giurisdizione restituiti al comitato relativi alla cittą e ai sobborghi; le concede al vescovo la potestą giudiziaria e gli trasferisce infine la proprietą e il diritto di torri, porte e mura della cittą, del districtus e di ogni funzione pubblica, in perpetuo.

Originale mutilo, AMVLo, Pergamene, tab. 1 [A]. Regesti: Gavazzi, Regestum, f. 8v, n. 76; Gavazzi, Inventarium, p. 10, n. 76; Bonomi, Synopsis, p. 16, n. 6. Trascrizione: G.A. Porro (XVIII sec. in.), BCLo, ms. XXIV A 61, f. 201v; Bonomi, Veterum, p. 257.
Sul verso di A, di mano del XII secolo:§ Privilegium quod episcopus audat ca(usa)s | a septem (ripassato da altra mano) miliaribus; di mano del XIII secolo: Exemplandum est; segnatura Gavazzi: 76; segnatura e data Bonomi: 6. DCCCCLXXV.

Edizione: UGHELLI, IV, col. 660; ZACCARIA, p. 116; MOLOSSI, I, p. 161 (con data 972); PORRO LAMBERTENGHI, n. 742 (con data 972-973); DE ANGELI-TIMOLATI, p. 27; VIGNATI, Codice diplomatico, I, n. 17 (con data 975); MANZINI, I vescovi, p. 82; MGH, Ottone II, n. 256 (con data 981 circa).
Regesto: STUMPF, Die Reichskanzler, n. 865 (con data 978-983); SALAMINA, n. 6.

A č in cattivo stato di conservazione, lacerazioni in corrispondenza della piegatura, soprattutto nella parte destra. La pergamena era originariamente piegata in quattro nel senso della scrittura e in tre nell'altro. Si vede la rigatura. La parte inferiore, dopo il monogramma, č stata tagliata di netto: mancano quindi recognitio e datatio (il danno risulta gią al Bonomi).
Per la datazione di A, oltre all'impero di Ottone II, si consideri la menzione dei vescovi Pietro, Giselberto e Gilberto: essi vanno identificati con i presuli rispettivamente di Pavia (978-983, cfr. GAMS, p. 800), Bergamo (975-985, cfr. GAMS, p. 778) e Tortona (973-983, cfr. GAMS, p. 823), che compaiono in altri documenti imperiali (Pietro tra il 976, cfr. MGH, Ottone II, n. 144 e il 983,cfr. ibidem, n. 316; Giselberto nel 981, cfr. ibidem, n. 266; Gilberto tra il 979, cfr. ibidem, n. 206 e il 983, cfr. ibidem, n. 315). Sulla base di analoghe considerazioni l'editore degli MGH propende per la datazione al 981.
Sulla questione si veda anche il precedente diploma del medesimo Ottone II, risalente al 975.

In nomine sanctae (a) et individuę Trinitatis. Otto divinae dispensationis (b) clementia imperator augustus. Si fidelium nostrorum humillimis precibus serenissimas aures nostrae pietatis clementer impendimus, | devotiores eos promtioresque in nostro procul dubio obtinebim(us) obsequio; presertim denique divino cultui spetialiter mancipatis (c) pontificibus quicquid digne petierint, nichil omnino ex nostra parte abnuendum decernimus, ipsi etenim | non solum visibilibus verum etiam invisibilibus telis nos nostramque potestatem munire undique decertant. Idcirco omnium fidelium sancte atque orthodoxe Dei Ęclesię nostrorumque ubique presentium scilicet ac futurorum noverit industria, | Andream, sanctę Laudensis Aeclesię venerabilem episcopum, missa petitione per Petrum et Giselbertum seu Gilbertum sanctissimos episcopos, nostram humiliter expetisse imperialem decentiam quatenus sibi ad regendum a Deo commissam prefatam Ęclesiam | preter generalem omnium sub nostra ditione consistentium Aeclesiarum defensionem ob pravorum scilicet temerarios ausus hanc quoque spetialiter tueremur sub nostra liberalitate, conferentes illi hoc imperatorię dignitatis emolumentum per quod | sicut expetit indulsisse nos clareat et, quemadmodum subter inserta continentur, in omnibus concessisse manifestum sit. Quapropter, iam dicta Ęcclesia sub nostra protectione benigne adscita, precepta confirmamus ei uni|versa, res quoque atque (d) possessiones sive utriusque sexus familias, tam in comitatu quam in edificiis turrium, murorum atque portarum ipsius Laudensis civitatis, verum etiam omne publicum districtum ipsius civitatis, vectigalia, telo|neum tam infra ipsam civitatem quam extra in suburbio eiusdem civitatis usque ad septem miliaria in circuitu cunctasque publicas exhibitiones quę hactenus ad Laudensem comitatum de ipsa civitate et suburbana eius redhibite | sunt, iure publico statuentes ut omnes querelas et intentiones omnium hominum in [ip]sa civitate degentium et habitancium episcopus ipsius civitatis, aut missus quem ipse delegaverit, noster et regius existens missus ita definiat l[ega]liter tamquam | si nostri comitis palatii adesset ibi presentia. Predicta igitur aedifici[a] turrium, portarum atque murorum Laudensis civitatis atque publicum districtum omnemque publicam functionem, sicut superius decla|ratum est, de regni nostri iure et dominio in prefati episcopii ius et dominium omnino transfundimus ac delegamus, ut presens episcopus eiusdem civitatis suique successores et pars prelibati episcopii habeant, | teneant firmiterque possideant et fruantur canonice, iure perpetuo. Si quis autem contra hoc nostrę confirmationis ac delegationis preceptum ausu nefar[i]o insurgere temptaverit aut eum quoquomodo corruperit, | noscat se compositurum auri optimi libras mille, medietatem kamere nostrę et medietatem iam dictę Aecclesię. Quod ut verius credatur diligentiusque ab omnibus observetur, manibus propriis roboran|tes anulo nostro insigniri iussimus.
Signum domni Ottonis (M) magni imperatoris augusti.


(a) sancae in A.
(b) -p- corretta da precedente lettera dilavata.
(c) -tis corretto su precedente scrittura dilavata.
(d) a- corretta da lettera precedente.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti