Lombardia Beni Culturali
16

Carta offersionis pro anima

1044 maggio 24, Cavenago.

Rolinda, figlia del fu Lanfranco comes, di legge longobarda, dona all'episcopato di Lodi la terza parte di cinquantotto appezzamenti di terra arabile, <per complessivi cinquantasette iugeri, sette pertiche e venti tavole> , situati a Casale Lupano, nel luogo di San Vito.

Originale, AMVLo, Pergamene, tab. 1 [A]. Regesti: Gavazzi, Regestum, f. 61v, n. 397; Gavazzi, Inventarium, p. 78, n. 397; Bonomi, Synopsis, p. 23, n. 14.
Sul verso, di mano diversa coeva, Cartule que (così) fec[it] Rol[in]da; di mano ancora diversa, più libraria, Car(t)e de Sancto Vito. Di mano del XV sec. Donatio facta episcopo Laudensi de peciis LVIII | terre iac(entis) in territorio de Castiono a cui segue, di mano diversa di modulo più piccolo, in contrata de | Caxali Lovano et certis aliis contratis territorii de Castiono | quam ei fecit Rolinda filia quondam Lanfranchi comitis e, forse della stessa mano, segnatura XI; a fianco del regesto segno di + in cartiglio circolare; di altra mano ancora l. Segnatura del XVI secolo: I.7; segnatura Gavazzi: 397 e data della stessa mano, che sembra avere ripassato in parte il regesto citato; segnatura e data Bonomi: 14. MXLIV.

Edizione: ZACCARIA, p. 133; CAPPELLETTI, XII, p. 304; VIGNATI, Codice diplomatico, I, n. 35.
Regesto: SALAMINA, n. 14.

Mediocre stato di conservazione, piccole lacerazioni in corrispondenza della piegatura, parziale caduta dell'inchiostro, piccole macchie di umidità soprattutto nella parte superiore sinistra. La pergamena era originariamente piegata in dodici nel senso della scrittura e in due nell'altro.
Il dettato è piuttosto scorretto.
Sulla questione v. anche il placito in pari data e la donazione dell'1 agosto 1050.

(SN) Anno ab incarnacione domini nostri Iesu Christi milleximo quadrageximo quarto, nono kalendas iunii, indicione duodecima . Episcopio sancte Laudensis Ecclesie ubi nunc domnus (a) Ambroxius | episscopus preordinato esse (b) videtur, ego Rolinda (c), filia quondam Lamframki qui fuit comes, qui professa sum ex nacione mea legem vivere Lamgobardorum, consenciente mihi et subter confirmamte Alexander | qui et Lanframcus (d) germano meo et Oprandus mundoaldibus meis offertris et donatrice ipsius episcopio, presen presen disi: quisquis in scantis (e) ac in venerabilibus (f) locis (g) et (h) suis aliquit contullerit rebus, iusta Auctoris vocem, | in oc seculo centuplum accipiad, insuper, quod melius est, vitam possidebit (i) eternam (1). Ideoque ego q(ue) s(upra) Rolinda dono et offero a presenti die in eodem episcopio, id est meam porcionem quod terciam pars de peciis quinqua|ginta et octo de terra aratoria iuris mei quam abere viso sum in loco et fundo ubi Casale Lupani dicitur, loco nominante Sancto Vito (j). Prima (k) pecia de terra iacet ad locus ubi Ponticello di(citu)r, est ipsa terciam porcionem | exinde per mensura iusta perticas iugealis novem et tabules sedecim, coerit tam ad ipsam porcionem quamque ad supertotum da mane et muns vias; secunda pecia de terra ibi loco tantum una ex ipsa via inter medium, | est ipsam terciam [por]cionem exinde per mensura iusta iuge una et pertica una et tabules quindecim, coeret ad supertotum da meridie ipsa via; tercia pecia de terra, ibi prope, est ipsam terciam pars exinde per men|sura iusta perticas octo et tabules quindecim, coeret ad supertotum da sera fosato, da meridie in aliquit via; quarta pecia (l) de terra, ubi loco Ponticello, est ipsam terciam pars e[x]inde per mensura | iusta perticas tres et tabules octo, coeret (m) ad supertotum da sera terra ipsius episcopio, da muns via; quinta (n) pecia, ibi loco, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta pertica (o) una et tabules undecim, coeret (p) ad super|totum da muns via; sexsta pecia de terra, ad locus ubi Lintignosa (q) di(citu)r, est ipsam terciam pars (r) exinde per mensura iusta pertica una et tabulas octo, coeret ad supertotum da una parte (s) Andrei, da alia via; septima pecia, | ibi loco, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas sex et tabules sedecim, coeret ad supertotum da mane terra ipsius (t) episcopio; octava pecia de terra, ibi loco Lintgnosa (u), est ipsam terciam pars exinde per mensura | iusta iuge una et perticas tres, coeret tam ad ipsam porcionem (v) quamque ad supertotum da meridie terra iam dicti episcopio; nona pecia de terra cum incissa inibi abente et in aliquit buscalia ibi se tenente iacet ad locus ubi (w) | Vico [An]zoni di(citu)r, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta iuges duas et tabulas treginta et una, coeret tam ad ipsam porcionem quamque ad supertotum da mane Andrei; decima pecia, ibi prope, est ipsam terciam pars exinde per men|sura iusta perticas tres et tabulas octo, coeret ad supertotum da sera et muns (x) vias; undecima pecia (y) de terra (z), ibi prope, tantum (aa) una ex (bb) ipsa via inter medium est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas duas, coeret (p) ad | supertotum da meridie ipsa via, da sera ipsius (cc) Andrei; duodecima (dd) pecia de terra, ibi loco, est ipsam terciam pars (ee) exinde per mensura iusta perticas septem (ff) et tabulas quatuor, coeret ad supertotum (gg) da meridie terra Oto|ni gastoldo (hh), da muns eidem Andrei; tercia de[ci]ma pe[cia](ii) de terra, ibi non longe, est ipsam terciam porcionem exin[d]e (jj) per mensura iusta perticas quatuor et tabulas octo, coeret ad supertotum (kk) da una parte de eredes quondam Gari|[mo]ldi; quarta deciama (ll) pecia de terra, ibi prope, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas duas et tabulas octo, coeret ad supertotum da sera ipsius episcopio; quinta decima pecia de terra cum incissa, ibi non longe, est ipsam terciam | porcionem exinde per mensura iusta perticas [tr]es et tabules tredecim, coeret ad super[totu]m da mane et sera tenet Octo; sexsta decima pecia de terra, ibi loco, est ipsam terciam porcionem exinde per mensura iusta perticas (mm) duas, coeret | ad supertotum da mane ipsius Andrei, da meridie via; septima decima pecia de terra, ibi loco, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta pertica una et tabules novem, coeret ad supertotum da mane et muns vias; octava decima pecia de terra cum incisa (nn), | est ipsam terciam (oo) pars exinde per mensura iusta perticas octo et tabulas octo, coeret ad supertotum da sera ipsius episcopio, da meridie via; nona decima pecia de terra cum incisas, ibi loco Vico Anzoni, tantum ipsa viam inter medium est ipsam terciam | pars exinde per mensura iusta perticas decem et tabules octo, coeret ad supertotum da sera via; vigexima pecia de terra, ibi loco, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas septem et tabules quatuor, coeret ad | supertotum da mane via; vigexima prima pecia de terra, ibi non longe, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas duas et tabules decem, coeret ad supertotum da mane Anselmi, da muns via; vigexima secunda pecia de terra, | ibi loco, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta pertica una et tabulas sedecim, coeret ad supertotum da mane tenet Imilda; vigexima tercia pecia de terra, ibi loco, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta perticas tres et tabules (pp) quatuor, | coeret ad supertotum da mane via; vigexima quarta pecia de terra, ibi non longe, cum incisa, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas tres et tabules duodecim, coeret ad supertotum da sera ipsius episcopio, da muns Ambroxi; vigexima quinta pecia | de terra, ibi prope, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta pertica una, coeret ad supertotum da monte et meridie ipsius episcopio; vigexima sesta pecia de terra, ibi prope, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta perticas duas et dimidia, coeret ad superto|tum da mane ipsius episcopio; vigexima septima pecia de terra, ibi non longe, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas duas et tabules sedecim, coeret ad supertotum da mane et sera ipsius episcopio; vigexima octava pecia de terra, ibi prope, | est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas duas et tabules decem, coeret ad supertotum da sera Sancti Antolini; vigexima nona pecia de terra, ibi loco, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta perticas duas, coeret ad supertotum da mane | et meridie iam dicti episcopio; trigexima pecia de terra, ibi loco Vico Anzoni, est ipsam terciam pars exinde cum incisa inibi abente per mensura iusta (qq) perticas undecem (rr) et tabulas octo, coeret ad supertotum da mane via, da sera et muns eidem episcopio; | trigexima prima pecia de terra, ibi loco, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas octo, coeret ad supertotum da meridie iam dicti episcopio; trigexima secunda pecia de terra, ibi loco, est ipsam terciam pars exinde per mensura | iusta perticas quatuor et tabules quindecim, coeret ad supertotum da mane tenet Sancto Vito, da meridie eidem episcopio; trigexima tercia pecia de terra, ibi loco, cum incisas inibi abente et arboris castaneis in parte super abente (mm), est ipsam | terciam pars exinde per mensura iusta perticas iugealis sedecim, coeret ad supertotum da meridie iam dicti episcopio et locum que vokatur Savio; trigexima quarta pecia de terra, ibi prope, est ipsam porcionem exinde per men|sura iusta perticas tres, coeret (ss) ad supertotum da mane Sancti Filici; trigexima quinta pecia de terra iacet ad locus ubi Ceucini di(citu)r, est ipsam terciam porcionem exinde per mensura iusta iuge una et pertica octo, | coeret ad supertotum da mane et sera iam dicti episcopio, da meridie de monesterio Sancti Petri sito Laude; trigexima sesta pecia de terra, ad locus ubi Linassco di(citu)r et super strada cum incisa inibi abente, est ipsam ter|ciam pars exinde per mensura iusta perticas octo et tabulas octo, coeret ad supertotum da mane Vuarimberti, da sera via; trigesima septima (tt) pecia de terra, ibi prope, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta | perticas tres, coeret ad supertotum da sera Sancti Ambroxi; trigexima octava pecia de terra, ibi loco, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta perticas duas et tabulas tres, coeret ad supertotum da mane Ioanni | et Angelberti presbitero germanis; trigexima (uu) nona (vv) pecia de terra, ibi loco Linassco, est (ww) ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas iugealiis viginti et una et tabules octo cum incisas inibi abente, | coeret ad supertotum da mane fosati, da meridie et sera predicti episcopio; quadragexima pecia de terra, ibi Linassco, di(citu)r Budruanca, cum incisas inibi abente, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta iuges | legiptimas quinque et perticas iugealis quatuordecim, coeret tam ad ipsam terciam porcionem quamque ad supertotum da mane de eredes quondam Gumperti, da meridie via; quadragexima prima pecia de terra, | ibi loco, di(citu)r super Strada, est eadem porcionem exinde per mensura iusta perticas novem et tabulas octo, coeret ad supertotum da mane iam dicti episcopio, da muns fosato; quadragexima secunda pecia de terra, ibi prope, est ipsam | porcionem exinde per mensura iusta perticas tres et dimidia, coeret ad supertotum da muns fosato; quadragexima tercia pecia de terra, ibi prope, est ipsam terciam (xx) pars exinde per mensura iusta perticas quinque (yy), | coeret ad supertotum da muns iam dicti episcopio; quadragexima quarta pecia de terra, ibi loco, est ipsam terciam pars exinde per mensura iusta perticas quatuor et tabules viginti, coeret ad supertotum da mane et muns predicti episcopio; | quadragexima quinta (zz) pecia de terra, ibi se tenente cum incisas, est ipsam terciam porcionem exinde per mensura iusta iuges (ab) duas et perticas decem, coeret ad supertotum da sera via; quadragexima sexsta pecia de terra | cum incisas inibi abente iacet ad locus qui di(citu)r Retrassco, est ipsam terciam porcionem exinde per mensura iusta iuges legiptimes decem (ac) et septem et perticas (ad) sex, coeret tam ad ipsam terciam porcionem quamque ad supertotum da mane | eidem episcopio, da meridie in aliqui via, da sera fosato et in (ae) aliqui Petri; quadragexima septima pecia de terra di(citu)r a Budrio (af) prope Castilioni, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta pertica una et tabulas (ag) sedecim, coeret ad super|totum da mane et muns vias; quadragexima octava pecia de terra, ibi loco Budrio, est iam dictam porcionem exinde per mensura iusta pertica una et (ah) tabulas decem et octo, coeret ad supertotum da omnes partes fosatos; quadra|gexima nona (ai) pecia de terra, ibi prope, cum busscalia in parte super abente (aj), est eadem porcionem exinde per mensura iusta perticas undecim, coeret ad supertotum da sera fosato; quinquagexima pecia de terra cum in aliquit bu|scalia in parte super abente iacet ad locus ubi di(citu)r Coxi, est ipsam terciam porcionem exinde per mensura iusta perticas iuges duas, coeret tam ad ipsam porcionem quamque ad supertotum da sera insola, da muns rio qui di(citu)r Coxi; quinquagexima (ae) prima | pecia de terra, ibi prope, est iam dictam terciam porcionem exinde per mensura iusta perticas octo et tabulas octo, coeret ad supertotum da meridie (ak) et muns eidem Imilde; quinquagexima secunda pecia de terra, ibi prope, di(citu)r subte Munte, | est iam dictam porcionem exinde per mensura iusta perticas octo et tabulas octo, coeret ad supertotum da meridie (ak) et muns ipsius Imilde; quinquagexima tercia pecia de terra, ibi loco, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta per|ticas duas et tabulas sedecim, coeret ad supertotum da meridie (al) iam dicto (am) episcopio; quinquagexima quarta pecia de terra iacet in eodem loco Casale Lupani, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta perticas duas et tabulas tres, | coeret ad supertotum da sera et muns vias; quinquagexima quinta (an) pecia de terra, ibi loco, est ipsam porcionem exinde per mensura iusta perticas quatuor, coeret ad supertotum da mane et meridie vias; quinquagexima sexsta pecia de | terra di(citu)r super Strada, est eadem porcionem exinde per mensura iusta perticas quinque, coeret ad supertotum da sera via; quinquagexima septima pecia de terra di(citu)r a Linassco, est eadem terciam porcionem exinde per mensura iusta perticas decem | et septem, coeret ad supertotum da mane et meridie vias, da sero et muns iam dicti episcopio (ao); quinquagexima octava pecia de terra, ibi prope, est ipsam terciam porcionem exinde per mensura iusta perticas novem (ap) et tabulas octo, da tres | partes iam dicti episcopio, si ibique ali sunt imnis (aq) omnibus coerentes. Que autem suprascriptis rebus iuris mei superius dictis, una cum accessionibus (ar) et ingressora seu superioribus et inferioribus suis (as) earum rerum qualiter superius | legitur inintegrum, ab ac die in (at) eodem episcopio sancte Laudensis Ecclesie dono et auffero per presente car(ta) auffersionis, ibidem abendum confirmo faciendum (au) exinde pars (av) ipsius episcopio a presenti die proprietario nomine quiquit volueritis sine | omni mea (aw), eredum meorum contrad(icione) adque pro annima mea mercedem. Quidem et sponde[o] adque promitto me ego qui supra (ax) Rolinda, una cum meos (ay) eredes, eisdem rebus pars (az) ipsius episscopatum ab omni omine defen|sare, qui si defendere non potuerimus aut si pars prenominato episscopatum per covix igenium subtraere quexierimus, tunc in duplum eisdem rebus ut sup(ra)d(icta) pars ipsius episcopio restituamus sicut pro tempore fuerit | melioratis aut valuerit sub estimacione in consimilibus locis. Anc enin auffersionis car(tam) paginam Laurencii not(arius) sacri palacii tradidit scribere rogavi, in qua subter confirma(ns) testibus qui obtulit | roborandam. Actum infra casstro Kabenaco, feliciter.
Sig(n)un + (bc) manus suprascripta Rolinda, qui anc car(tam) auffersionis ut supra fieri rogavi et ei relecta est.
Sig(n)un + + manibus suprascriptorum Allexandri (bd) et Oprandri, qui eidem Rolinda mundoalda suorum consenserunt ut supra.
Sig(n)un + + + + manibus Ugoni et Anselmi germ(ani)s seu Bernardi adque Liuprandi, testes.
(SN) Ego q(ui) s(upra)Laurenzo notarius sacri palacii, scriptor uius car(te) auffersionis, posstradita complevi e dedi.


(a) -o- corretta da inizio di m o n
(b) eese in A.
(c) -a corretta da inizio di lettera precedente.
(d) -nf- corretto su m
(e) Così per sanctis
(f) Segue dilavato et in nesso.
(g) lo- seguito da una macchia di inchiostro che copre una c dilavata.
(h) Così B per ex
(i) -e- corretta su lettera precedente.
(j) Segue erasa s
(k) Prim- corretto su precedente scrittura erasa.
(l) -e- corretta da inizio di altra lettera.
(m) coret in A.
(n) -a corretta da et in nesso.
(o) perca in A.
(p) La prima -e- corretta da r
(q) Corretto con inchiostro diverso da Litisgosa mediante aggiunta delle due n nel sopralineo e rasura della prima -s-
(r) Seguono due lettere dilavate.
(s) -t- corretta.
(t) Il segno abbreviativo è appena accennato.
(u) Corretto con inchiostro diverso da Litigosa mediante aggiunta delle due n nel sopralineo e rasura della seconda -i-
(v) -i- corretta su o
(w) uibi in A.
(x) sera et m- su rasura.
(y) decima pecia su rasura.
(z) Corretto da tercia mediante rasura di -ia e aggiunta di r
(aa) -n- aggiunta nel sopralineo con inchiostro diverso.
(bb) Da ip mediante rasura della i e correzione di p da e
(cc) sera ip(sius) su rasura.
(dd) -deci- su rasura.
(ee) bi - pars su rasura.
(ff) Segno abbreviativo per m aggiunto con inchiostro diverso.
(gg) suptotum in A.
(hh) -o corretta da u
(ii) -cia decima (decima aggiunto nel sopralineo) pecia su rasura.
(jj) terciam - exinde su rasura.
(kk) Segue ad super
(ll) Così A: d- corretta su de
(mm) -e- corretta da lettera precedente.
(nn) Segue -sa all'inizio del rigo successivo.
(oo) est - terciam su rasura.
(pp) Segue dilavata s
(qq) susta in A.
(rr) un- aggiunto nel sopralineo.
(ss) Segue dilavata a e l'inizio di un'altra lettera.
(tt) s- corretta da p
(uu) Segue espunta e dilavata p
(vv) La seconda -n- corretta da lettera precedente.
(ww) -s- corretta da x
(xx) tercias in A.
(yy) La seconda -u- corretta.
(zz) -uin- corretto da ua
(ab) i- corretta.
(ac) d- corretta da inizio di e
(ad) -a- corretta da e
(ae) -n aggiunta nel sopralineo.
(af) -d- corretta da a
(ag) La seconda -a- corretta da e
(ah) et in nesso su precedente scrittura erasa.
(ai) nona aggiunto nel sopralineo, preceduto da a dilavata.
(aj) Segue ripetuto e depennato con inchiostro diverso super abente
(ak) Corretto da mane
(al) mer(idie): -e- corretta da lettera precedente.
(am) -cto aggiunto nel sopralineo con inchiostro diverso.
(an) -t- corretta su lettera precedente.
(ao) ep(iscop)io: -i- corretta su lettera precedente.
(ap) Segno abbreviativo superfluo sulla -e-
(aq) Così A per in his
(ar) Una l dilavata tra -i- e -b-
(as) Corretto su precedente scrittura dilavata.
(at) Segue dilavata e
(au) -u- corretta su lettera precedente dilavata.
(av) -s corretta da i
(aw) -a corretta su precedente lettera erasa.
(ax) Segue dilavato ro
(ay) eos in A.
(az) -r- corretta da s
(bc) Segue dilavato suprascripta
(bd) -x- corretta su precedente lettera erasa.

(1) Cfr. Mt. 19,29.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti