Lombardia Beni Culturali
103

Breve de terris (consignatio terrarum)

1164 dicembre 6, Pavia.

Alla presenza di Girardo de Lomello, console di giustizia di Pavia, costituito dall'imperatore Federico, con Rolando Zorzius, Baldo Christianus, Gislenzono Saliens in Bonum e Barocino de Burgo, suoi soci, Ugolino de Frascarolo, Rubaldo per sé e per i propri fratelli, i fratelli Guglielmo e Anselmo, per sé e per Tebaldo e per loro fratello, tutti seniores de Frascarolo, descrivono sotto giuramento ad Alberico, vescovo di Lodi, i centoquarantadue terreni situati a Mugarone, dettagliatamente elencati e descritti, per complessivi otto mansi meno tre iugeri <cento iugeri, tre pertiche e sette tavole e mezza, oltre a sessantanove staia, cinque moggia e due mine> , che detengono in affitto dall'episcopato.

Minuta, AMVLo, Pergamene, tab. 2 [M]; originale, AMVLo, Pergamene, tab. 2 [A]; copia semplice parziale del sec. XIII da A, AMVLo, Pergamene, tab. 2 [B]. Regesti: Gavazzi, Regestum, f. 126v, n. 721, f. 117r; Gavazzi, Inventarium, p. 104, n. 721; Bonomi, Synopsis, p. 59, n. 100.
Sul verso di A, di mano diversa coeva, § Cartula Frasscaroli; segnatura Gavazzi: 721, data e regesto della stessa mano; segnatura e data Bonomi: 100. MCLXIV.

Edizione: VIGNATI, Codice diplomatico, II, n. 16; BOLLEA, nn. 84 e 85.
Regesto: SALAMINA, n. 100.

A è in mediocre stato di conservazione, piccole lacerazioni nella parte inferiore in corrispondenza della piegatura, parziale e lieve caduta dell'inchiostro al centro, modeste macchie. La pergamena era originariamente piegata in nove nel senso della scrittura e in due nell'altro. Si vede la rigatura.
Nell'elenco dei beni vengono utilizzati indifferentemente il nominativo e l'accusativo; il nominativo di 'Iohannes' è più spesso 'Iohannis'; la 't' finale di 'coheret' viene scritta alternativamente come 't', 'c' e 'z'.
Indizione romana in uso a Pavia.
Sulla questione v. il n. 96 del 30 maggio 1162 e il n. 102 dei consoli di Pavia, rogato lo stesso giorno del presente documento.

(SN) Die dominico qui est sextus dies mensis decembris, in civitate Papia, infra broilum Sancti Syri, prope clocarium. Presencia bonorum hominum quorum nomina subter leguntur et in presentia consulum iusticie, scilicet Girardi de Lomello (a) consulis (b) iusticie, | ab imperatore Frederico constitutus, et suorum sociorum, fuerunt confessi Ugolinus de Frascarolo pro se, Rubaldus pro se et pro fratribus suis et Guilielmus et Anselmus fratres, pro se et pro Tebaldo et fratre eorum, qui non aderant, deversus do(m)num Albricum, Laudensis Ecclesie | episcopum, per sacramentum illi predicti de Frascarolo, do(m)no predicto Albrico episcopo consignaverunt omnes illas pecias de terra que inferius leguntur esse illas pecias de terra de quibus ipsi dant fictum predicto episcopo, sicut legitur in cartula (1) episcopi quam fecit Albertus | de Sancto Sisto, que pecie de terris sunt hec. § Breve de terris Sancti Baxiani de Laude quas seniores Frascariali in Mugarono tenent ex parte episcopii Laudensis Ecclesie. Arpinus Selminus in via de Staciano septem pertice, coheret via (c) et Arpinus; | ad Marinagnas Beccarii (d) tres pertice, coherez Ioanis presbiter (e) et dominus Ugolinus et Adigla (f); ibi prope Becarii (d) una pecia, coheret via et Sanctus Michael de aliis partibus et sunt XVII pertice et dimidia; Villanus ibi prope una pecia, coheret Comes et dominus Anselmus et sunt | septem pertice et dimidia; Anselminus unam peciam ad Margnanis, coheret Sanctus Michael de duabus partibus et sunt duodecim pertice et dimidia; ibi prope Rubaldus de Mugariono unam peciam, coherez via et Sanctus Michael et sunt duo iugera; Fal|cio et Bisigula unam peciam, coherec (g) via et Sanctus Michael et sunt octo pertice; ad Rivulum Sancti Michaelis Falcio quatuor modia, coheret via et rivulus et Sanctus (h) Michael; ad Nucem de Plano Bisigulla IIIIor pertice et di(midia), coheret (i) Sanctus Michael et via (i) | et Bisigulla; ibi prope filius Buauzia pertice III et tabule tres, coherec Martinus Biffa et filius Arpini et Rufinus Persona; filius Arpini ibi prope unam peciam, coherez via et rivulus et sunt decem pertice; ibi prope Iohannis de Valle, Falcio, Obertus Ferrarius | unam peciam, coherez via et filius Arpini et via et sunt V pertice; ad Campum Maiorem filius Arpini una pecia, coherez via et Guirulda et dominus Ugolinus et sunt sedecim pertice et di(midia); Vassi unam peciam ad Montem Staciani, coherez Vasso de duabus par|tibus et est una per(tica); Vassci unam peciam ibi prope, coherez Sanctus Syrus et Crosa Mainarda et sunt due pertice et di(midia); Falcio unam peciam ad Montem Staciani, coherez via et Crosa Mainarda et Sanctus Syrus et sunt septem pertice et di(midia); Falcio iusta eam unam | peciam, coherez Beccarii et via et Sanctus Syrus et sunt tres staria; ibi prope unam peciam Falcio, coherez Vassci de duabus partibus et Beccarii et sunt tres pertice et sex tabule; Civulla inter valles de Staciano, coherenz via et Bellati et Scascerii et sunt III | pertice; ad Stacianum Rubaldus, Beccarii, Bisigulla unum modium, coherez via et Sanctus Syrus et dominus Tebaldus; ad Vineas Staciani Rubaldus de Cario II pertice et sex tabule, coherez dominus Guilielmus et dominus Peregrinus et dominus Anselmus (j) Alamannus; | ibi prope item Rubaldus unam per(ticam) et II tabulas, coherez dominus Ugolinus et item Anselmus; Beccarii ad Stacianum una pertica et sex tabule, coherenz dominus Ugolinus de duabus partibus; ibi prope filii Nivoloni una pertica et di(midia), coherez Vinee Staciani de duabus par|tibus; infra vallem de Staziano Beccarii due pertice et V tabule coherez dominus Ugolinus de duabus partibus et filii Nuoloni minoris; ibi prope Ioannis de Valle, Poncii, Rufinus Civulla, Beccarii undecim pertice, coheret dominus Ugolinus et Tebaldus et | Anselmus; Anselminus de Bonizo ad Vineas Staciani III staria et IIIIor tabule, coheret via et vinea Sigulfi (k); Ionathas ibi prope una pertica et IIII tabule, coheret via et ipse Ionathas; Ionathas ad Stacianum tres pertice, coheret dominus | Ugolinus et dominus Tebaldus; Beccarii ibi prope VIIII pertice et di(midia), coheret via de duabus partibus et Ionathas; Rubaldus de Cario in Pradeilis III iugera, coheret via et filii Oddonis Rubei et Beccarii; in Via de Staciano Rubaldus pertice V, coheret | via et Sanctus Magol et Iohnathas; in Pradellis Rubaldus pertice V et di(midia), coheret dominus Ugolinus et Sanctus Magol et Sanctus Syrus; Rubaldus ad Male Paxudum pertice II, coherez Arpinus et Villanus de Basegnano et filii Bellengerii; Rubaldus | ad Baszculam, coherez Sanctus Michael et Beccarii et cuniculum et sunt quinque pertice; Falcio et Villanus ibi prope VII pertice, coherec Sancta Maria de Mugariono et via et Poncii; Villanus, Beccarii, Andreas de Deatefecit ibi prope decem | pertice et di(midia), coheret dominus Ugo et filii Nuvoloni et Opizo de Bono Villano; Rubaldus ad Bozculam unam peciam, coheret Arnaldus Gualiardus et filii Nivoloni minoris et sunt III pertice; item Rubaldus unam peciam ibi prope, coheret | dominus Ugolinus et filii Nuvoloni et laboratur per filium Arpini et sunt VI pertice; ad Turrignanum viginti et quatuor iugera que laborantur per homines de Piceto, coheret costa de Valigario et via de Gurguro ------ et Comes et | filii Belingerii; ad Turrignanum triginta et tres perticas et di(midiam), coheret via et dominus Ugolinus et terra que laboratur per Petrum Lervardum; iterum ad Turrignanum undecim iugera et pert(ice) VIIII, coheret Gurgur et Boscum Adammum | et comune; in Valle Adammi una pecia de bosco et sunt triginta et quatuor pertice; ad Carosam de vinea Petri (d) Brachi Obertus Ferrarius tres pertice, coheret via de duabus partibus et dominus Ugo; item Obertus ibi prope due pertice, coheret via | Gualiardi et Sancta Maria de Mugariono; Falcio ibi prope tres pertice et di(midia), coheret Sancta Maria de Mugariono et via; Iohannis presbiter ad Falanguariam unum iuger; Magucianus unam peciam ad Gerbas, coheret Sanctus Syrus et Becca|rii de duabus partibus et sunt due pertice; ad Bozculam Andreas de Deotefecit VI pert(ice) et VII tab(ule), coheret Vixinus et Sanctus Michael et Villanus; item Andreas ibi prope una pertica et di(midia), coheret dominus Guilielmus et Vixinus et Belloti; Beccarii | unam peciam ad Gerbos, coheret dominus Ugo et Petrus Bisigulla et Vivianus de Porta et sunt IIIIor pertice; ibi prope item Beccarii una pertica et XVII tabule, coheret Petrus Bisigulla et dominus Ugolinus; Poncii ad Ulmum III pert(ice), coheret via et | Beccarii et Andreas de Deotefecit; Vixinus octo pert(ice)ad Rivulum Sicum, coheret Iohannis de Valle et Poncii et Beccarii et via; Iohannis de Valle iusta eam III pert(ice) et XVIII tab(ule), coheret Poncii et dominus Anricus et Opizo de Bono Villano; | ibi prope Vixinus unam peciam, coheret Iohannis presbiter de duabus partibus et rivulum sicum (l) et sunt II pertice et XVIII tabule; ibi prope Iohannis Canivarii unam peciam, coheret Iohannis Canivarii et rivulus sicus et Leorius et sunt II pertice et tabule IIII; Nivo|lonus retro ortos unam peciam, coheret Arnucius de duabus partibus et via et sunt II pertice et XVII tabule; ibi prope Faleia pert(ice) IIIIor et di(midia), coheret via et Bisigulla. § Filii Nuvoli ad Vallem de Staciano V pert(ice) et di(midia), coheret | dominus Peregrinus de duabus partibus et via; ibi prope XIIIIcim tabule, coheret via et Beccarii et Anselmus Alamannus et via; unum iuger ad Turrignanum et novem tab(ule), coheret seniores de Frascariolo et eorum pratum et dominus Guilielmus; | ad Ulmiscal due pertice et di(midia), coheret dominus Peregrinus et via et Iohannis Mocius; ad Fangum sex pert(ice) et VII tab(ule), coheret via et Arpinus et Rufinus de Sibella; ad Vallem de Staciano IIII pertice et due tabule, coheret via, coheret (m) dominus Al|bricus et via et Anselmus Alamannus. § Ugolinus retro ortos XII tab(ule), coheret Anselmus Alamanni et Falcio et via; in Valle Adammi viginti et una pertice, coherent filii Bartholomei et Nivoloni minoris et via et pratum; ibi prope | tres pert(ice) et X et VIIII tab(ule), coherent seniores de Frascariolo et via; iusta eam IIIIor et VIIII tab(ule), coherent predicti seniores; ibi prope decem pert(ice) et decem tab(ule), coherent predicti seniores; in Valle Adammi una pecia de terra et de bosco insimul (n) te|nente, coheret boscum comune et dominus Guilielmus et via et sunt XV pertice; ad Crucem sex pert(ice), coheret dominus Guilielmus et via de Staciano et filii Nivoloni; ibi prope IIIIor pert(ice), coheret via, coherent filii Nivoloni et longure; ad Fangum X pert(ice), coherent | Canacii, Iohannis P(re)vidus et via; ad Montem Staciani due pertice et XX et una tabule, coheret Crosa Mainardi et via et filii Ni[v]oloni; ad Montem Staciani tres pert(ice) et III tab(ule), coheret via et Anselmus Allamannus et unus filiorum Nivoloni; | ibi prope ad Longuras de via Cigulasci pert(ice) III et decem et octo pert(ice) (o), coheret dominus Guilielmus et via et filii Nivoloni; in via de Cigulax II pertice et una tabula, coheret via et filii Nivoloni de duabus partibus; ad Gerbos IIIIor pertice | due tabule minus, coheret dominus Ugo et Otto Buffaturtel et via; ad Gerbos IIIIor pert(ice) et X tab(ule), coheret Albricus de Gregorio et via et dominus Tebaldus; ibi prope pert(ice) IIIIor et VII tab(ule), coheret Rufinacius et Bisigulla et dominus Ugo; ibi prope | triginta et IIIIor tab(ule), coheret Bisigulla et Iohannes de Teto; ad Bozculam II pert(ice) et VII tab(ule), coheret dominus Vuilielmus et Gualiardi et Falcio; ibi prope V pert(ice), coheret Sanctus Michael et filii Nivoloni de duabus partibus; ibi prope pert(ice) III | et XIIII tab(ule), coheret dominus Guilielmus et Ugo Bulla et dominus Tebaldus; ibi prope II pert(ice) et VII tab(ule), coheret Andreas Natarogla et Sanctus Magol et Sanctus Michael; ad Margna(n)nax pert(ice) III et VII tab(ule), coheret Anselmus Allamannus | et Sanctus (p) Michael et filii Bellingerii; ibi prope una pertica et XVI tabule, coheret dominus Guilielmus et Albricus Ferraguallum; ibi prope una pertica et X tabule, coheret Anselmus Alamannus et filii Nivoloni et via; inter valle(m) de Staciano | coherent filii Nivoloni et filii Bellengerii et via et sunt III pertice et di(midia); ibi prope due pertice et XIII tabule, coheret via et filii Nivoloni et Albericus; ad Vineas Staciani III pert(ice) et XVIIII tab(ule), coheret via et dominus Guilielmus et vinea | Rolandi Burse; ibi prope IIIIor pert(ice) et V tab(ule), coheret Rubaldus de Mugarono et dominus Guilielmus et filii Nivoloni; ibi prope XVIIII tab(ule), coheret item Rubaldus et filii Nivoloni de duabus partibus; ibi prope quadraginta et V tab(ule), | coheret vinea Sancti Michaelis et filii Nivoloni et vinea Ugolini; ad Stacianum pert(ice) III minus IIII tab(ule), coheret dominus Guilielmus et filii Nivoloni et Ca(n)nis de Valle; ad Picium de Braco septem pert(ice) et XIII tab(ule), coheret via et dominus | Tebaldus et Azo de Valencia; in Staciano III pert(ice) et di(midia) inter vineam et terram, coheret Sanctus Iohannis et via et Anselmus Allamannus. § Filii Ariperti de ValenciaValencia habent VIIII pertice et di(midiam)ad Margnanax, coheret Villanus et Sanctus Michael | et filii Bartholomei et Azo et filii Ariperti habent ad Pontes XV perticas et di(midiam), coheret via et rivulus; in Valle de Staciano dominus Tebaldus de Bilingerio tres pertice et II tabule, coheret via et dominus Ugolinus et filii Nivoloni; Azo et Ari|pertus et Arpinus et Vivianus de Porta VIIII pert(ice)ad Bozulam, coheret item Arpinus et Ugo Buca et hospitale de Pulvera; in Valle de Staciano filii Bartholomei decem et octo pert(ice), coheret via et filii Nivoloni de duabus partibus. | § Dominus Guilielmus subter Stacianum una pertica et di(midia), coheret Bunecctu (q) et via de duabus partibus; item ad Stacianum V pert(ice), coheret vinea Ugolini et via et filii Nivoloni; item ad Stacianum una pertica et di(midia), coherent filii Nivoloni | et Pipini; in Monte de Staciano et est pertice tres, coheret Gualiardi et Arnaldus; inter valles de Staciano sex pert(ice), coheret vinea Burse et via pertesta et Beccarii; ad Gerbos staria viginti et unum et mina, coheret dominus Ugolinus et Monachi; | ad Fangum III pert(ice) et di(midia), coheret Peregrinus et filii Pesacii et via; ad Longuras de Malo Pascudo II pert(ice) et II tab(ule), coheret Acius et filii Nivoloni; ad Longuras de Fanguo pertice VI et I tabula, coherent filii Nivoli et Peregrini et via. | § Anselmus Allamannus septem staria et tab(ule) VI, coheret dominus Peregrinus et Beccarii; in Valle de Staciano una pertica et di(midia) una tabula minus; item in Staciano staria septem et tabule V, coheret terra filiorum Nivoloni et Rubaldus (r) de Cario; | in Prato de Staciano novem staria, coherent filii Nivoloni et via; ad Bozulam staria octo, coheret terra Peregrini et filii Nivoloni et Rubaldus de Cario; ad Longuram de via Pagana staria novem via pertesta; in Monte de Staciano | III pert(ice), coherent Gualiardi et via et Villanus; ad Longuram de Piro IIII pert(ice) et di(midia) et VI tab(ule), coherent filii Nivoloni et Peregrini et Guilielmi; in Staciano tres pert(ice) de vinea, coheret Peregrinus et filii Nivoloni; ad Vallem Adammi | XV pert(ice) minus tab(ule) tres. § Filii Nivoloni ad Pirigallum V pertice et XIIII tabule, coheret via et dominus Guilielmus et Civulla; ad Stacianum duo staria et una mina, coheret via ad Sanctus Iohannis (s) et dominus Guilielmus; ad Vallem | de Stacia (t) III pert(ice) et XVIII tab(ule), coheret dominus Tebaldus et dominus Guilielmus et dominus Peregrinus; ibi prope pert(ice) III, coh[eret] vinea Sancti Michaelis et Peregrinus et Ymulda Rubea; ad Stacia II pert(ice) et VII tab(ule) de vinea, coheret dominus | Guilielmus et dominus Peregrinus et Ymulda Rubea; secunda pecia de vite est ad Stacianum, coheret Petrus de Oldeprando et Anselmus de Guirulda et via et sunt pertice IIIIor et VII tabule; ad Crosam Mainardi III pert(ice) et VII tab(ule) et di(midia); | ibi prope triginta et due tabule, coheret dominus Peregrinus et via et crosa; ad Curbetam sex pert(ice), coheret rivulus et Falcio et Vassi; ad Boscum Adammi IIII pert(ice) et XIII tab(ule), coheret dominus Guilielmus et seniores; ibi prope II pertice et V | tabule et di(midia), coheret dominus Guilielmus et Peregrinus et boscum seniorum; ibi prope octo pert(ice) et III tab(ule), coheret dominus Peregrinus et dominus Guilielmus et Albertus de Sigiza; inter valles III pertice et due tabule minus, coheret dominus Guilielmus et Sanctus Michael; | ibi prope pert(ice) III et IIII tab(ule) et di(midia), coheret dominus Guilielmus et dominus Peregrinus et Arpinus; ad Vallem de Staciano V per(tice) et V tab(ule), coheret via et Anselmus Asinus et dominus Guilielmus; ad Montem Staciani III pert(ice)(u) et XVII tab(ule), coheret dominus Peregrinus | et via et dominus Guilielmus. § Dominus Tebaldus ad Ierbas VII perticas, coheret dominus Peregrinus et filii Nivoloni et via; subter Vineam de Staciano pertica una, coheret dominus Peregrinus et filii Nivoloni; ibi prope pert(ice) III, coherent | filii Nuvoloni et Beccarii et dominus Guilielmus; ibi prope una pertica et VI tabule, coheret dominus Ugolinus et Rufinus Civulla et dominus Tebaldus; ad Vallem de Staciano una pertica, coheret via et filii Nivoloni et dominus Ugolinus. Et | sunt inter iugera et perticas et tabulas octo mansi tria iugera minus. Factum est hoc anno dominice incarnacionis mill(esim)o centesimo sexagesimo quarto, suprascripto die, indicione duodecima.
Signa + + + + manuum suprascriptorum Ugolini et Rubaldi et Guilielmi et Anselmi, qui hoc breve fieri rogaverunt ut supra.
Interfuerunt Marengrotus de Strata, Guilielmus Arduinus, Butigella Villanus, Guilielmus Agiratus, Guilengus Agiratus, Butrigus Agiratus, Cavalcatoris de Piscaria, Armannus de ser Tanclerio de Porta Palaciense, testes.
(SN) Ego Petracius notarius et scriba consulum iusticie huic (v) breve interfui et subscripsi ex precepto predictorum consulum iusticie, videlicet Girardi de Lomello, Rolandi Zorzii, Baldi Christiani (w), Gislenzoni Sa|lientiis in Bonum, Baroci(n)i de Burgo.
(SN) Ego Turco iudex et notarius sacri palacii hoc breve scripsi.


(a) de Lomello (de L- su Al) corretto su precedente scrittura erasa.
(b) Corretto da consul mediante aggiunta di is
(c) Segue depennato et Azo et Aripertus
(d) Nel sopralineo.
(e) prebiter in A.
(f) -gla corretto su quattro precedenti lettere erase, di cui l'ultima una s
(g) Segue espunto de
(h) -c- corretta su lettera precedente.
(i) Su rasura.
(j) Ripetuto.
(k) vineasigulfi in A, separato mediante segni diacritici nel sopralineo e nel sottolineo.
(l) Rivulum Sicum: così A.
(m) Segue depennato ds con segno abbreviativo.
(n) -m- corretta da u
(o) Così A, presumibilmente per tabule
(p) -s corretta su lettera precedente.
(q) Corretto da Bucenecctu mediante espunzione di ce
(r) -l- nel sopralineo con segno di richiamo.
(s) ad Sanctus Iohannis: così A.
(t) Corretto da Staciano nediante espunzione di no
(u) III et in A.
(v) Nel sopralineo in luogo di hoc
(w) Chriani in A.

(1) Documento non reperito: è lo stesso citato anche nel 'breve' dei consoli di Pavia in pari data.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti