Lombardia Beni Culturali
91

Cartula venditionis

1145 giugno 5, Pavia.

Siro del fu Pagano Albaricius e sua moglie Belladonna del fu Lanfranco, nonché Maltraverso loro figlio con sua moglie Garaita, tutti di legge romana, dichiarano di aver ricevuto da Pietro, abate del monastero di Morimondo, in persona del monaco Frogerio, nove lire e mezzo di denari pavesi d'argento quale prezzo della vendita di tutti i loro beni allodiali in Fallavecchia e di un prato nel territorio di Besate, lavorati da Giovannone o da altri, per un'estensione complessiva di sette iugeri; i predetti venditori, inoltre, ricevono dal monaco Frogerio, quale launachild, una crosna.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 687 [A]. Copia semplice, BONOMI, Morimundensis, pp. 227-32, n. 59 [B]. Nel verso di A, di mano coeva, forse del notaio: [Cartu]l[a ven]dicionis [de] r[e]b[us in Fara] quam [fecit] S[yr]us; di mano W: .MCXLV., in iun(io); segnatura Bonomi: 59. MCVL. Vendita.

Cf. OCCHIPINTI, Il monastero, p. 536 (nota 24).

Si osserva la caduta di ampie parti del foglio lungo il margine destro, causata da rosicature, mentre alcune macchie di umidità, soprattutto nella zona superiore, interessano la scrittura.

(SN) Anno ab incarnacione domini nostri Iesu Christi milleximo centeximo quadrageximo quinto, quinto mensis iunii, indic(tione) octava. Cons[tat]| nos Syrum, filium quondam Pagani Albaricii, et Bellamdonnam, iugalem, filiam quondam Lanfranci, et Malumtraversum, filium ipsorum iugalium, et Garai[tam], | iugalem, filiam quondam [[..]]gebaldi[[.....................]][qui professi sum]us nos pater [et filius] et iugales ex nacione nostra lege viv(er)e Romana, ipso nam[que]| Syro, [viro et patre, nobis quibus supra Belladonna et Maltra]verso (a) consenciente et subter confirmante, et ipso Maltraverso, viro meo, m(ih)i | cui supra Garaita cons[enciente et subter con]firmante, accepisse communiter sicuti et in presençia (b) testium accepimus a te do(n)no Petro, abbate mo|nasterio Sancte Marie [quod dicitur de M]urimundi, per do(n)num Floglerium monachum et missum tuum, argenti denariorum bonorum Papiensium libras | novem et dimidia[m], finito precio, pro rebus illis omnibus cum hareis suis, iuris nostri, quas habere visi sumus in loco et fundo Fara Vegla, | et aliquantum de ipsis rebus, quod est pratum, iacet in territorio de Besade; et sunt ipse res de territorio de Fara, inter terram arabilem et s(upra)s(crip)tum | pratum de Besade, per mensuram iustam, iugee septem, et si amplius fuerint in ea(n)dem tradicionem permaneant (c), et fiunt te(m)pte et laborate per Io|vuanonem (d) vel per alios, nominative omnia cum omnibus quicquit (e) de nostris iuribus rebus infra s(upra)s(crip)tum territorium de Fara inventa fuerint, cum omnibus rebus | et redditis et aliis honoribus et omnibus (f) pertinenciis ipsarum rerum tibi vendimus, inim(tegrum); quas autem s(upra)s(crip)tas res omnes cum hareis suis, iu[ris]| nostri (g), cum omnibus honoribus superius dictas, una cum acessionibus et ingressibus seu cum superioribus et inferioribus suis, qualiter superius l(egitur), inim(tegrum), | ab hac die tibi cui supra donno Petro (h) abbate, ad partem s(upra)s(crip)ti monasterii, vendimus, tradimus, hemancipamus, nulli alii venditas, do|natas, alienatas, obnu(n)siatas vel traditas n(is)i tibi, et facias exinde (i) a presenti die tu et tui successores, a parte (j) ipsius monasterii, | et cui pars ipsius monasterii dederit, iure proprietario nomine, quicquit volueritis, sine omni nostra et successorum nostrorum cont[radictione]. Qui[dem spon]|demus atque promittimus nos qui supra omnes iugales, una cum nostris heredibus, tibi cui supra do(n)no Petro abbate tuisque successoribus et cui pars ipsius | monasterii dederit, s(upra)s(crip)tam vendicionem, qualiter superius l(egitur), inim(tegrum), ab omni homine defensare; quod si defend(er)e non potuer[imus, aut]| si vobis exinde aliquit per quodvix ingenium subtrahere quesierimus, tunc in duplum s(upra)s(crip)tam vendicionem, ut supra [legitur, vobis restituamus]| sicut pro t(em)pore fuerit meliorata aut valuerit per exstimacionem in consimilibus locis; et nec nobis liceat ullo t[em]p[ore nolle quod voluimus], | set quod a nobis semel factum vel (k) quod scriptum est inviolabiliter conservare promittimus cum stipulacione subnixa. Et [nichil nobis ex ipso]| precio dare debes dicimus. Actum civitate Ticini. Felliciter.
Signa + + + + manuum s(upra)s(crip)torum patris et matris et filii et iugalium, qui hanc cartulam fieri rogaverunt et s(upra)s(crip)tum precium accep[erunt ut supra; et ipse]| Syro s(upra)s(crip)te coniugi sue et s(upra)s(crip)to filio suo consensit, et (l) s(upra)s(crip)to Maltraverso s(upra)s(crip)te uxori sue consensit ut supra.
Signa + + manuum Marchonis de Dertona seu Trancherii de Ga(m)bolade testium lege Romana vivencium.
Signa + + + manuum Martini Carimanni, Lanfranci de Scota seu Petri Arduini testium.
(SN) Ego Vuala notarius sacri palaçii (m), scriptor huius cartule vendicionis, post traditam co(m)plevi et dedi. Ibi loci, coram predictis testibus, sponder(unt) et obligaverunt se s(upra)s(crip)ti pater et filius et iugales et eorum heredes, ip[se pater suprascripto filio]| suo et s(upra)s(crip)te coniugi sue consenciente, et s(upra)s(crip)to Maltraverso ia(m)dicte coniugi sue consenciente, adversus ia[mdictum donnum]| Petrum abbatem, per s(upra)s(crip)tum Floglerium missum suum, et adversus suos successores, a parte ipsius monasterii, eo m[od]o [quod si]| ipsi pater et filius et iugales vel eorum heredes vel eorum submissa persona de s(upra)s(crip)tis (n) rebus, de parte vel de toto, agere aut causare vel [remo]|vere presu(m)pserint adversus s(upra)s(crip)tam partem s(upra)s(crip)ti monasterii, vel cui pars ipsius monasterii dederit, et taciti (o) et conte[m]p[ti]| exinde omni t(em)pore non permanserint, vel si apparuerit (p) ullum datum aut factum vel quollibet scriptum quod in aliam partem fecisset (q) et [cla]|ruerit, vel si bliga aliqua eis (r) inde apparuerit (s), et in defensione cum racione eis non steterint, quod co(m)pon(er)e habent eis ipsas res omnes | in duplum sicut pro t(em)pore fuerint meliorate aut valuerint per exstimacionem in consimili loco, insuper penam denariorum bonorum Pa|piensium libras viginti; et launach(ild) inde acceperunt a s(upra)s(crip)to misso s(upra)s(crip)ti abbatis crosnam unam.
§ Iuravit predictus Maltraversus manu sua propria ad sancta Dei evvangelia, per se et per parabolam s(upra)s(crip)ti Syri genitoris eius, | et per parabolam s(upra)s(crip)te Garaite coniugis sue, adversus s(upra)s(crip)tum do(n)num Petrum abbatem, per s(upra)s(crip)tum Flogrerium mon[achum et missum suuum], | eo m(od)o quando cartulam faciebant ei de s(upra)s(crip)tis rebus per alodium detinebant se scientibus, et nullam cartulam, null[um scriptum aut]| aliam securitatem in aliam partem factam habent ut noceat parti s(upra)s(crip)ti monasterii vel cui pars ipsius mo[nasterii de]|derit, et ab hodie in antea non habent ag(er)e nec causare vel contradic(er)e, per se vel per eorum submissam personam, advers[us suprascriptum]| abbatem (t) vel suos successores, a parte ipsius monasterii vel cui pars ipsius monasterii dederit; et si bliga aliqua eis ind[e]| apparuerit, et eis requisitum fuerit, in defensione eis stare habent cum racione (u); sicut scriptum est superius verum est, et adinplere habent se scie[n]|tibus, si Deus illos adiuvet et illa sancta Dei Evvangelia.


(a) Restauro probabile.
(b) -çi- in legatura.
(c) A p(er)maneat.
(d) Precede rasura di una lettera, come pare.
(e) q(ui)cq(ui)t nell'interlineo.
(f) A omib(us).
(g) A nris senza segno abbr.
(h) Su -o tratto di penna senza apparente significato.
(i) Segue rasura di una lettera, come pare.
(j) Nel sopralineo, in corrispondenza di -r-, espunzione di segno abbr.
(k) (ve)l su rasura, come pare.
(l) et corr. da altra lettera.
(m) -çi- in legatura.
(n) de s(upra)s(crip)tis su rasura.
(o) A taçiti con -çi- in legatura.
(p) A apparuit.
(q) La seconda s su rasura.
(r) e- corr. da a.
(s) inde apparu(er)it su rasura.
(t) A abbate(m)
(u) cu(m) racio(n)e nell'interlineo.

Edizione a cura di Michele Ansani
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti