Lombardia Beni Culturali
53

Carta commutacionis

1170 aprile, Casaletto.

Ambrogio, abate del monastero di S. Pietro in Cerreto, cede a Guido, chierico e ministro della chiesa di S. Maria di Crema, due terreni arabili, l'uno di sei pertiche e mezza nella curtis di Ombriano a Sabbioni, l'altro di cinque nella curtis di Capergnanica, oltre a trenta denari di monete vecchie, in cambio di due boschi a Cerreto, l'uno di dodici pertiche ad Campum Tortum super Costam, l'altro di sei a Olmirola.

Copia autentica in registro del 1284 da c.a. del 1257, BCLo, Liber iurium, c. 59r [D].
Il gruppo di documenti di cui D fa parte č cosė autenticato a c. 60v: EGO Bregondius Rufinus, notarius et missus regis (rgis nel testo) , autenticum huius exempli vidi et legi et sic in eo continebatur ut in hoc legitur exemplo preter litteras plus minusve et hoc exemplum exemplavi et me subscripsi, parabola et precepto michi dato per dominum Azonem de Pirovano, potestatem Laude, MCCLVII, die dominico XV die aprilis, inditione XV, presentibus domino Sozone de Vistarino, Petro Codecasa, Montenario Nigro et Bertramo de Salarano, civibus Laude, testibus rogatis. (SN) EGO Anselmus de Mellese, notarius imperialis, predicta omnia instrumenta et scripturas monasterii predicti de Cereto, prout sunt, ab autentico eorum per dictum Bregondium Rufinum notarium exemplata in duobus quaternis comunis Laude, vidi et legi et, precepto domini Loth de Aleis de Florentia, militis et doctoris legum, potestatis Laude, in hoc registro registravi et me subscripsi.

Edizione: VIGNATI, Codice diplomatico, II, n. 50; GROSSI, Il Liber iurium, n. 111.

D fa parte di un gruppo di cinquanta documenti che abbracciano un arco cronologico che va dal 1084 circa al 1223 e pervenuti attraverso il Liber iurium del comune di Lodi (ed. GROSSI, Il Liber iurium, nn. 65-114 e app. n. 1): essi derivano da un perduto cartulario del monastero del Cerreto attraverso due 'quaterni comunis Laude' redatti da Bregondius Rufinus nel 1257, anch'essi perduti ma trascritti nel Liber iurium da Anselmo de Mellese nel 1284 (cfr. ibidem, in particolare pp. X, XXXI, XLI). Tale gruppo costituisce un blocco tematico che riguarda i beni del monastero cerretano situati nel territorio al confine tra Lodi e Crema: le ragioni dell'inserimento di tali documenti nel Liber iurium vanno ricercate nella protezione accordata dal comune di Lodi al monastero nel 1233 dietro sollecitazione di Gregorio IX (ibidem, app. n. 1), anch'essa un tempo contenuta nel Liber iurium, in carte oggi perdute, e nel tentativo condotto dal comune di Lodi di avanzare pretese in materia di dazi e tributi sui beni situati in quella particolare area (cfr. ibidem, pp. XLI-XLIII).
D č preceduta dalla seguente rubrica: Carta commutationis cum ecclesia Sancte Marie de Crema in Olmirola.

§ ANNO ab incarnatione domini nostri Iesu Christi MCLXX, mense aprilis, inditione tercia. Commutatio bone fidei noscitur esse contratus vice emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu obligat contrahentes (1). Placuit et bona convenit voluntate inter do(m)num Ambrosium, abbatem ecclesie monasterii Sancti Petri de Cereto, nec non inter Guidum, clericum et ministrum ecclesie Sancte Marie de Crema, per consensum et auctoritatem electi per advocatum, ut in Dei nomine debeant dare sicut a presenti dederunt pars una alteri, causa commutationis nomine. In primis ipse abbas dedit suprascripto Guidoni, ad partem suprascripte ecclesie Sancte Marie de Crema, hoc est due pecie de terra aratoria, iuris predicti monasterii, una que est in curte Umbriani in Sablone et est sex pertice et dimidie (a), cui coheret a mane Sancta Maria de Umbriano, a meridie heredes Nuiselle, a sero et a monte Vivianus de Casirado; alia est in curte Caprignanice et est quinque pertice et si amplius invente fuerint in presenti maneat permutatione, coherentia est ei a mane Sancta Maria de Crema, a meridie et a sero Otto Pavarus, a monte (b) et si ibi alie sint coherentie. Et adinvicem accepit ipse abbas a suprascripto Guidone, ad partem predicti monasterii, hoc est petie de terra buschiva que est in territorio de Cereto, causa commutationis: prima petia est ad Campum Tortum supra Costam et est duodecim pertice, coheret ei undique monasterium; secunda est in Ulmirola et est sex pertice et si amplius invente fuerint predicte petie in presenti permutatione permaneat, cui coheret undique predictum monasterium et si ibique alie sint coherentie. Eo modo ut suprascripte ecclesie et eorum officiales et successores, tam presentes quam (c) futuri et cui dederint, habeant et teneant [a presenti] die et hora, commutationis nomine, suprascriptas petias de terra ut supra legitur, cum accessionibus et ingressionibus seu [cum] superioribus et inferioribus suis (d) qualiter superius legitur in integrum et faciant exinde predicte ecclesie et eorum successo[res] tam presentes quam futuri et cui dederint, iure proprietario nomine, quicquid voluerint sine omni unius a[lterius] contraditione. Et insuper promisserunt et spoponderunt suprascripti commutatores, pars una alteri parte (a), per suos successores et cui ipse (a) dederint suprascriptas petias de terra sicut supra legitur ab omni homine defensare, quod si de[fen]dere non potuerit aut eas quoque modo subtrahere quesierit, tunc in duplum predicte pecie de [terra] una pars alteri restituere sicut pro tempore fuerint meliorate aut valuerint sub estimatione ib[i] aut in consimilibus locis. Et per melioramentum suprascripte permutationis manifestavit predictus Guidus accepisse a predicto abbate triginta denarios veteris monete. Unde due carte uno tenore fieri rogatus su[m]. Actum est hoc ad granciam de Castelletis. Signum manuum suprascriptorum abbatis et Guidonis, qui hanc cartam fieri rogaverunt ut supra. Signum manus suprascripti advocati, qui suprascripto Guidoni consensit et auctoritatem tribuit ut supra. Signum manuum Girardi de Erbusco et Bonniseri et Mayfredi Riminaze [et] Alberti Botti, rogatorum testium. Ego Rogerius notarius hanc cartam tradidi et rogatus scripsi.


(a) Cosė D.
(b) Manca l'indicazione delle coerenze.
(c) qua in D.
(d) suis et inferioribus con segno di inversione.

(1) Cfr. Cod. Iust. 4.64.2.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti