Lombardia Beni Culturali
176

Carta feudi (donationis)

1192 maggio 21, Milano.

Azzone, figlio del fu Corrado Fantis detto Capitaneus, di Milano, dona a Milone, arcivescovo di Milano, tredici appezzamenti di terreno siti nel territorio di Vigonzono <per complessivi ventidue iugeri e mezzo meno dodici pertiche> , che l'arcivescovo riceve pro cambio dei beni feudali a cui Azzone ha rinunciato (v. 174), che vengono stimate ottantasei lire e undici soldi di terzoli; Milone investe Azzone per legale feudum dei beni di Vigonzono pro cambio di metà di quelli del feudo paterno di Valera e Monte a cui ha rinunciato (eccettuata la metà che detengono Fortis Papiensis e Truso Alixianus).

Copia autentica del 1304 da c.a. del XII sec. ex., ASMi, AD, pergg., cart. 566, n. 752e [C]. Trascrizione del del XIX sec. in.: Bonomi 31, p. 788, n. 1354. Regesto del XIX sec. in.: Bonomi 21, p. 814, n. 265.
C fa parte di un gruppo di 16 documenti compresi tra il 1182 e il 1286 e autenticati collettivamente il 21 marzo 1304 per mandato di Lantelmo de Brioscho, console di giustizia di Milano, su richiesta del monastero, e deriva da una precedente copia così autenticata: Ego Oldericus, filius condam Guilielmi Cumini, de contrata de Cuminis, c(ivitatis) M(ediolani), notarius sacri pall(atii), autenticum huius exempli vidi, legi et ut in eo continebatur ut in isto legitur exemplo, extra litteras vel sillabas plus minusve. Ego Iacobus, filius suprascripti Olderici, de contrata Cuminorum, civitatis Mediolani, notarius domini Ottonis (nel sopralineo) imperatoris, autenticum huius exempli vidi et legi et ad confirmandum subscripsi. Ego Ambrosius, filius condam Iacobi qui dicebatur Porcosus, de parochia Sancti Protaxii ad Monachos, notarius domini Henrici regis, hoc exemplum ex autentico exemplavi sicut in eo continebatur et sic et in isto legitur exemplo, extra litteras plus minusve. Il documento del 1304, nel quale è inserto C insieme ai nn. 84, 143, 173, 174, 175 e 177 (e ad altri nove che esulano dai limiti cronologici imposti a questa edizione), è così introdotto: (SN) In nomine Domini. Anno a nativitate eiusdem millesimo trecentesimo quarto, die sabati vigesimo primo mensis martii, indictione seconda. Dominus Lantelmus de Brioscho, consul iustitie Mediolani camere civitatis, precepit mihi Thomasi[no] Usberger[io], p(orte) (segue H) C(umane), notario civitatis Mediolani, ut, ad petitionem monasterii Carevalis Mediolanensis diocesis, autenticarem et insinuarem et in publicam formam reducerem infrascripta instrumenta, testes et acta et actitata dicti monasterii ita quod perpetuo valeant et teneant et eis plenissima fides adhibeatur tamquam publicis et autenticis et primitivis instrumentis, [t]estibus et actis et actitatis, que quidem instrumenta, testes et acta et actitata per me notarium predictum vissa, lecta et ascultata fuerunt cum hoc instrumento autenticationis et ita con[ti]netur in ipsis intrumentis, testibus et actis, preter litteram vel sillabam plus minusve. Quorum vero instrumentorum, testium et actorum tenor talis est ut infra, a cui seguono il testo dei documenti autenticati, la data topica e i testimoni: Actum in brolleto novo comunis Mediolani. Interfuerunt ibi testes Ubertinus filius Iohannis de Crepa et Fomaxolus filius condam Antonii de Parede, ambo porte Cum(ane), et Iohanninus filius Bovi de Arcuri, porte Nove, noti, ed è così sottoscritto: (SN) Ego Thomasinus filius Flamengi Usbergerii, notarius civitatis Mediolani, porte Cum(ane), tradidi et subscripsi. (SN) Ego Ubertinus filius Iohannis de Crepa, notarius c(ivitatis) M(ediolani), iussu supracripti notarii scripsi.

Nel verso, di mano del Bonomi, 752. MCCCIV, a cui segue l'elenco in ordine cronologico dei documenti autenticati, ciascuno identificato con una lettera dell'alfabeto greco. C è così identificato: e. MCXCII.

Mediocre stato di conservazione, lacerazioni. La pergamena che contiene C è costituita da 4 membrane cucite fra loro.
Sulla questione v. anche nn. 173, 174, 175 e 177.

In nomine Domini. Anno dominice incarnationis millesimo centesimo nonagesimo secundo, duodecimo kall(endas) iunii, indictione decima. Donationem ad presens inter vivos fecit et datum Azo, filius condam ser Curadi Fantis qui Capitaneus dicebatur, civitatis Mediolani, domino Milloni, sancte Mediolanensis Ecclesie dignisimo archiepiscopo, ad partem archiepiscopatus, nominative de petiis tredecim terre sicut inferius scripte apparebunt, quas ipse Azo habere visus est in (a) territorio de Vigonzono, cum omni honore et districto et iure et usu eisdem petiis terre pertinentibus. Prima petia est campus et dicitur in Spinedo, coheret (b) ei a mane Anselmi Codecae de Laude, a meridie Rugerii de Anricis, a sero Stefani Custodis, a monte Zanolli Liprandi, et est pertice sex minus tabule tres; secunda petia dicitur in Fitiliago, a mane fratris Ambrosii, a meridie ipsius Azonis, a sero Stefani Custodi, a monte Oldradi de Baxilicapetri et Uberti Bescosi, et est pertice septem minus tabule octo (c); tertia petia est campus et dicitur in Minudello, a meridie Sancti Ambrosii, ab aliis partibus feudum illius Azonis, et est pertice quinque; quarta (d) petia dicitur in Minudello et est pratum et zerbus et buschus, a mane fossatum, a meridie Ardengi Machi et Sancti Michaellis ad [Gallum], [a sero U]berti Besco[si et Ol]dradi de Baxilicapetri, a monte Sancti Ambrosii, et est pertice decemseptem; quinta petia est campus et dicitur similiter in Minudello, a mane Arderighi Machi, a meridie Iohannis de Porgieta, a sero Sancti Michaellis (e) ad Gallum [[......]] de eadem terra, et est pertice sex; sexta petia est zerbus et dicitur similiter, a mane Sancti (f) Michaellis, a meridie Uberti Bescosi et suprascripti Oldradi et Vendemiati et illorum de la Pusterla, a sero Sancti Michaellis, et est pertice tres et tabule due; septima petia dicitur ad Brollium, a mane Caziaguerre de Baxilicapetri et Petrazii Alberii et Berardi Camole, a meridie Bregonzi Amblatoris et Uberti Bescosi, a sero Sancti Michaellis et Uberti Bescosi et Iohannis de Borgiera, a monte fossatum comune, et est pertice quadraginta sex minus tabule res (g); octava dicitur (h) in Carpanedo, coheret ei a mane suprascripti Oldradi et Uberti Bescosi, a meridie ipsius Uberti, a sero similiter, et est pertice decemocto, cum cocha sua; nona petia dicitur ad Ronchos de Carpanedo, a mane Sancti Stefani, ab aliis partibus illius Uberti, et est pertice octo; decima petia est pratum et dicitur in Carpanedo, a mane ipsius Azonis, ab aliis partibus iam dicti Uberti, et est pertice sex; undecima petia dicitur ad Carpanedum, ad Sanctum Petrum in Cerredo, a mane via et Rugerii de Anricis, a meridie Uberti Bescosi et Sanzanominis Alberii et Cazaguere de Baxilicapetri et de feudo quod tenet ipse Azo, a sero pratum datum in feudo, a monte heredum condam Cainarce et heredum domini Rognoli et Sanzanominis Alberii et Rugerii de Anricis, et est ad supertotum iugera decem; duodecima (i) petia dicitur in Campo Sancti Georgii et ad Plobellas, a mane Zanoni Liprandi, a meridie Rugerii de Anricis, a sero via, a monte Sancti Iulliani, pertice sex; tertia decima petia dicitur ad Sanctum Petrum in Cerrono et vadit via inter medium, a mane Azonis quod est feudum, a meridie Rugerii de Anricis, a sero illorum de Pusterla, a monte feudum illius Azonis, et est pertice viginti due. Et sunt extimate ipse res omnes libras octuaginta sex et solidos undecim tertiollorum per Ambrosium de Valnexio, missum suprascripti domini archiepiscopi, ita ut amodo in antea habere et tituolo donationis tenere debeat iam dictus dominus archiepiscopus et eius successores et cui dederit prefatas res (j) omnes superius scriptas in loco et pro cambio feudi de Valera et de Monte, quod ipse Azo hodie refutavit ipsi domino archiepiscopo, et facere exinde cum omnibus suis finibus et accessionibus, proprietario nomine sine ficto et conditione, quicquid voluerit, sine alicuius contradictione. Preterea prefatus Azo promissit et omnes res suas pigneri obligavit eidem domno Milloni archiepiscopo, ad partem archiepiscopatus, ita quod omni tempore deffendere et guarentare habet predictas res ab omni homine usque in pena dupli et spetialiter suis expensis ab uxore sua et suis (k) creditoribus; et de omnibus adimplendis posuit fideiussorem Guifredonum Capellum civitatis Mediolani, qui sic res suas perpetuo pigneri obligavit et spetialiter suis expensis ab ipsa femina (l) et suprascriptis creditoribus; et pro hac donatione accepit launechil lempum crosine. Quia sic inter eos convenit. Actum in civitate Mediolani, in camera domini archiepiscopi. Interfuerunt testes Benno Curtus, Capellus de Capellis, Quintavall(is) de Mama, Ardericus Redaldi, Trusso Alixianus et Anricus Alberti. Ibique statim (m) iam dictus dominus Milo venerabilis archiepiscopus, ex parte illius archiepiscopatus, investivit per legale feudum iam dictum Azonem de prefatis tredecim petiis terre superius dictis in loco et pro cambio illius veteris (n) et paterni feudi de Valera et Monte per omnia, secundum usum et tenorem legalis et paterni feudi per omnia. Unde due carte feudi uno tenore scripte sunt, silicet pro medietate illius decime quam tenebat ipse in ipsis locis et territoriis, excepta illa parte quam tenebant Fortis Papiensis et Truso Alixianus, unde non habet concambium. Ego Ambrosius de Valnexio, notarius sacri palatii, hanc cartam tradidi et scripsi.


(a) Segue lettera depennata.
(b) -o- corretta da u
(c) Segue depennato tr
(d) Corretto da quinta
(e) Iohannis in C.
(f) Segue depennato Iohannis
(g) Segue depennato octi
(h) Segue depennato in e inizio di P
(i) Segue depennata d
(j) Segue depennata s
(k) Segue depennato heredibus
(l) somma in C.
(m) Segue depennata m
(n) venteris in C.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti