Lombardia Beni Culturali
8

Carta commutationis

976 dicembre, Varese.

Radaldo, arciprete della chiesa di S. Maria del Monte di Velate, a nome della chiesa stessa, dà a Adelberto figlio del fu Vuallusus di Velate un appezzamento di castagneto di ventidue tavole legittime sito in Velate, nel luogo detto Prina, ricevendone in cambio un altro di trenta tavole legittime sito in Velate, nel luogo detto Plani.

Originale, ASMi, AD, Museo Diplomatico, cart. 8, 125-257, [A]. Copia semplice del secolo XIX, ibidem, [B]. Altra copia semplice del secolo XIX, ibidem, [B']. Regesto del secolo XIX, ASMi, Registro I, fasc. 12, [R]. Nel verso, di mano A del secolo XVI: Lege; di mano del secolo XVII: Scritture di poco o niun valore; altre annotazioni tarde.

Edizione: Codex diplomaticus, n. DCCLXXVI, coll. 1364-1365.
Regesto: Manaresi, Regesto, n. 8, p. 8. Cf.: Valsecchi, La carolina, pp. 330-338.

La pergamena è in buono stato di conservazione. Si notano i segni di due piegature nel senso della scrittura.

(SN) In Christi nomine. Otto gr(ati)a Dei inperator agustus (a), anno inperi eius nono, mense dece(m)b(er), ind(icione)| quinta. Comutacio bone (b) fidei nositur esse contractum ut vicem emcionis opti|nead firmitate eode(m)que nesu oblicant contreentes (1). Placuit itaque et bona c(on)venit vo|luntatem (c) inter Radaldus v(ir) v(enerabilis), arhipresbiter heclesie capela Sancte Dei genetricis Marie | sita monte qui dicitur Vellate, necnon et Adelbertus filius bone memorie Vuallusi de loco Velate ut in | Dei nomine debead dare sicut et a presenti (d) dedi ipse Radaldus arhipresbiter eidem Adelberti in | comutacionis nomine presenti die suo iure abendum, id est silva (e) castanea portat[oria]| cum area in qua extat pecia una iuris ipsius eclesie capella Sancte Marie, qui est posita in lo|co et fundo Velate locus ubi dicitur Prina, est ei: da duas partes (f) via, da tercia (g) par(te) Adelgisi; | et est area eius per iusta mensura (h) tabulas legiptimas viginti et due. Quidem et a vicem recepi | is ipse Radaldus arhipresbiter, a parte predicte eclesie Sancte Marie, ab eodem Adelbertus si|militer in comutacionis (i) nomine meliorata et apta causa sicut lex abet, et | est silva castanea portatoria cum area in qua extat (j) pecia una iuris i|psius Adelberti, quibus abere visus est in suprascripto loco et fundo Vellate locus ubi dicitur Pla|ni, est ei: da una par(te) suprascripte eclesie Sancte (k) Marie, da alia via, da tercia parte qua | ipse Adelbertus sibi (l) reservare videbat; et est area eius per iusta mensura tabulas | legiptimas treginta. Quidem et ud ordo lex deposit et a (m) ac previdenda comutacionem (n), | aceser(unt) super ipsis rebus predictis cumutatores (o) una simul cum Petrone qui et Azo (p), presbiter de | predicta ordine Sancte Marie et misus dom(ni)Cutefredi (2) v(iri) v(enerabilis) arhiepiscopus sancte Mediolanensis (q) | eclesie, et cum abiles omines Deum timentes exstimatores, corum nomina supter | leguntur, quibus eorum omnibus c(om)paruit exstimatores (r) ipsis diser(unt)(s) et estima|ver(unt) eo quod meliorata et apta causa susiperet ix ipse Radaldus arhipresbiter (t), | a parte predicte eclesie, ab eodem Adelbertus quam ei daret et legibus comu|tacio inter eos fieri posat. Ix autem rebus (u) superius nominatis (v) una cum superio|ribus et inferioribus suorum, seu cum acesionibus et ingresuras earum inintegrum ipsis (w) comutato|res sibi uni alteri comutacionis nomine tradider(unt) faciendum exinde pars partis | ipsis cumutatores cum heredibus et sucesuribus suorum de quisco ut supra in comutacionis | nomine ceper(unt)(x), tam ipsis quamque et eorum heredes vel sucesores, a die presenti iure proprietario | et canonice (y) nomine legibus quod previderint sine omni uni (z) alterius eorumque heredes vel suceso|res contrad(icione). Et spoponder(unt) sibi uni alteri ipsis comutatores cum heredibus et sucesoribus suorum | de quisco ut supra in comutacionis nomine deder(unt) inintegrum ab omni (aa) omine defensare. | De quibus etenim capitulis superius scriptis pena vero inter se posuer(unt) ut quis ex ipsis aut | eorum heredes se de ac comutacione (bb) removere quesierint et non permanserint in ea (cc) | omnia qualiter superius legitur vel si ab unu(m)que(m)quem ominem quisco ut superius in comutacio|nis (dd) nomine deder(unt) inintegrum non defesaverint conponant pars parti (ee) illa pars que | non conservaverint a parte fide servanti pro pena nomine rebus ipsis in dupl(um) sicut | pro te(m)pore melioratis (ff) fuerit aut valuerit sub estimacione in eodem | loco. Quia sic inter eis c(on)venit. Unde due car(tu)le comutacionis inter eis scripte sunt. | Actum loco Varexe.
Signum + manus suprascripto Adelberti qui a car(tu)l(a) comutacionis ut supra fierit rogavit | et ei relecta est.
+ Petrus presbiter misus fui ut supra et subscripsi.
Signa + + + manibus Vuari(m)berti fil(ii) bone memorie Vuilfredi et Adegisi (gg) fil(ii) bone memorie Rodemudi de loco | Vellate seu Vuidoni de loco Vigni, isti qui supra ipsis rebus (hh) aceser(unt)| et estimaver(unt)(ii) et in a car(tu)la comutacionis manus posuer(unt).
Signum (jj) + + + manibus Adelberti fil(ii) bone memorie item (kk) Adelberti et (ll) et Amizo | fil(ii) bone memorie Arnolfi de loco Logonate seu Vuidoni fil(ii)| Gariardi de loco Lariaco, isti testes.
(SN) Ioh(anne)s notarius dom(ni) inperatori scripsi, post traditam conplevi et dedi.


(a) A agustust
(b) Segue bone erroneamente ripetuto.
(c) vo|lu(n)tate(m) su rasura.
(d) La prima -e- corr. da altra lettera parzialmente erasa.
(e) -v- ha un gambo in più.
(f) A par(te)s, con s aggiunta successivamente nello spazio fra due parole contigue.
(g) A ter
(h) A m(en)susura
(i) -u- corr. da altra lettera.
(j) -x- pare corr. da altra lettera; fra -x- e -t- alone causato dallo spandimento dell'inchiostro di altra lettera precedente.
(k) -e corr. da i
(l) da - sibi su rasura.
(m) a nell'interlineo.
(n) comutacionem su rasura.
(o) c- pare corr. da altra lettera; -s nell'interlineo.
(p) Lettura probabile
(q) A Mediolens(is)
(r) Fra -i- e -m- alone causato dallo spandimento dell'inchiostro di altra lettera precedente.
(s) di- corr. da altre lettere.
(t) A arhip(res)b(ite)r, con -p corr. da altra lettera.
(u) r- pare corr. da altra lettera principiata.
(v) -o- pare corr. da altra lettera principiata.
(w) i- iniziale corr. da altra lettera.
(x) -pe- nell'interlineo.
(y) et can- su rasura; -e pare corr. da altra lettera.
(z) -i su rasura.
(aa) A oni
(bb) -e su rasura.
(cc) -nt in ea su alone causato dallo spandimento dell'inchiostro di altre lettere precedenti.
(dd) -o| pare corr. da altra lettera.
(ee) Segue rasura di s
(ff) A meloratis
(gg) -i finale su rasura.
(hh) ips(is) reb(us) su rasura.
(ii) A esttimaver(unt)
(jj) Precede alone causato dallo spandimento dell'inchiostro del signum notarii, erroneamente anticipato.
(kk) ite(m) nell'interlineo.
(ll) q(ui) pare corr. da altra lettera.

(1) Cf. Cod. Iust. 4. 64. 2
(2) Gotifredo, arcivescovo di Milano dal 974 al 979.

Edizione a cura di Patrizia Merati
Codifica a cura di Patrizia Merati

Informazioni sul sito | Contatti