Lombardia Beni Culturali
132

Carta venditionis, refutationis et investiture

1193 gennaio 27 e 31, Pavia.

Berrio de Lomello, di legge longobarda, vende iure creditoris a Bergondio de Fara una casa in muratura e legno con il terreno pertinente, sita in Pavia, a porta Marenca, vicino al monastero <di S. Maria> del Senatore - il terreno di proprietà del monastero suddetto, per il quale versa un canone annuo di quattro denari, la casa già di proprietà del fu Siro Salarius ed ereditata da Martina, vedova di Siro e moglie di Berrio, al quale la donna cede i diritti sulla proprietà quale dote, che doveva ammontare a nove lire -, dichiarando di aver ricevuto quale prezzo della vendita tredici lire <pavesi>. Inoltre Martina, con il consenso del marito, del fratello Sigebaldo de Sayrano e di Giacomo, figlio di Alberto Grasus, suo propincus, rinuncia la diritto di ipoteca sulla proprietà. Infine Omelia, badessa dell'anzidetto monastero, investe Bergondio della predetta terra al summenzionato canone, da versare ogni anno a s. Martino.

Copia autentica del sec. XIII, ASMi, AD, pergg., Santa Maria Mater Domini, cart. 654 (fasc. 276a) [B]. Regesto del sec. XVIII, ASMi, F.R. p.m., cart. 6216, n. 51 (alla data 1193 febbraio 6); altro regesto, Catalogo, IV, fasc. 70. B è così autenticato: (SN) Ego Gilius de Çuminasco sacri palac(ii) notarius aucte(n)ticum huius exe(m)pli vidi et legi et sic in eo continebatur sicut in hoc legitur exe(m)plo | preter litteram vel sillabam plus minusve et in hoc exe(m)plo s(ub)s(cripsi). | (SN) Ego Rainerius Grassus sacri palac(ii) notarius aute(n)ticum huius exse(m)pli vidi (v- corr. da et - nota tironiana) et legi et sic in eo continebatur prout (-u- corr. da lettera principiata) in hoc legitur exe(m)plo preter litteram, silabam plus minusve (-n- su rasura) et in hoc exe(mplo) s(ub)s(cripsi). | (SN) Ego Hosmundus Salomon regalis notarius aucte(n)ticum huius exe(m)pli videns legi et sic in eo continebatur ut in hoc legitur exe(m)plo preter litteram | vel sillabam plus minusve et hoc exe(m)plum manu mea propria scripsi. Nel verso, di mano del notaio autenticatore: Exe(m)plum car(te) venditionis et investiture domus Bergundii de Fara; altre annotazioni moderne, fra cui segn. che forse rimanda al regesto del sec. XVIII: n. 51 (depennata da mano più recente, che corregge con '45').

La pergamena presenta la rigatura a piombo.
Si data il documento al gennaio 31 considerando corretta, su B, la trascrizione del giorno della settimana e ipotizzando una lettura errata del termine mensis anziché kalendas, da parte del notaio autenticatore (cf. nota f).

Anno dominice incar(nacionis) mill(esim)o cent(esim)o nonag(esim)o tertio, indic(ione) undecima, die mercurii sexto kall(endas) febr(uarii). In Papia. Berrius de Lomello, qui profesus est lege Lombarda vivere, vendidit iure creditoris Bergundio de Fara casam unam muratam et lignaminatam cum area sua; edificium fuit iuris (a) quondam Siri Salarii, terra in qua extat tenet ad pensionem anualiter dandum monasterio Senatori den(arios) quatuor, que erat Martine, uxoris sue, relicte quondam suprascripti Siri, spe(ci)aliter obligata pro dote sua que fuit libr(arum) novem, que ipsi Berro ius suum in dotem dederat, positam in Papia, in porta Marencha, prope ipsum monasterium; choeret ei: a mane curia monasterii, a meridie Papia, uxor ipsius Bergundii, a sero via, ab aquilone Petrus M(er)cia, sive ibi alie sint choerencie, omnia cum omnibus, inintegrum; eo modo ut ipse Bergundius de cetero suique heredes et cui dederint habeant et teneant eam et faciant exinde, ut dictum est, quicquid voluerint, sine contradictione ipsius Berri suique heredum et cum eorum defensione ab omni homine cum racione, et licet vendere (b) iure creditoris; t(a)m(en) promisit ei quod si (c) exinde ei vel suis heredibus sive cui dederint briga vel contencio apparuerit et aliquod da(m)pnum habuerit, totum eis restituet, obligando ei inde bona sua pigneri. Et pro hac vendicione fuit confesus se accepisse precium ab eo lib(ras) tredecim Pap(ienses), r(enuncian)do exceptioni non numerate peccunie. Insuper suprascripta Martina, que profesa est lege Lombarda vivere, consensu suprascripti viri sui et profitens se nullam ob hoc factum fore ab aliquo passa violenciam, set sponte, cum a Sighebaldo de Sayrano, fratre suo, et Iacobo filio Alberti Grasi, propinco suo, inde foret interrogata, versus suprascriptum Bergundium renunciavit iuri ypotecharum quod ipsa habebat in suprascripta casa, eo modo ut ipsa suique heredes exinde taciti et contenti permanere habent versus suprascriptum Bergundium suosque heredes et cui dederint, in pena dupli. Insuper iuravit predictus Bergundius ad sancta Dei evangelia quod car(ta), scriptio, tradicio, investitura, refutatio, obligacio neque ulla alia securitas exinde in alia parte, se sciente, facta non est que noceat suprascripto Bergundio nec suis heredibus neque cui dederint, et quod ab isto die in antea non habet agere nec causari nec placitare nec (d) contradicere nec guerriare suprascriptum Bergundium nec suos heredes neque cui dederint, per se neque per suam sumissam personam; et si briga vel contencio ei exinde apparuerit in auctoritate et defensione ei stare habet ab omni homine cum racione (e); et iuravit per datam parabolam suprascripte uxoris sue quod ipsa de predicto iure non habet exinde agere nec causari nec placitare nec guerriare nec contradicere suprascriptum Bergundium nec suos heredes neque cui dederint, per se neque per suam sumissam personam. Hec ita attendere et observare habent suprascripti iugales, se scientibus, si Deus illos adiuvet et illa sancta Dei evangelia. Suprascripti iugales hanc car(tam) fieri rogaverunt. Interfuerunt testes Otto Rex, Bergundius de Gaçano et Rufinus Sartor. § Eodem anno, die dominico secundo kalendas (f) febr(uarii), d(omni)na Omelia, ia(m)dicti monasterii abb(atiss)a, nomine et vice ipsius monasterii, consensu et affirmatione do(n)ne Helisee et do(n)ne Martine et do(n)ne Omelie, do(n)ne Sibone, monacharum ipsius monasterii, investivit suprascriptum Bergundium de suprascripta terra, eo modo ut ipse suique heredes et cui dederint, preter ecclesie, hospitali, capitaneo, valvasori, habeant et teneant eam et faciant exinde quicquid voluerint, sine contradictione suprascripte abb(atiss)e eiusque successatricum et cum eorum defensione ab omni homine cum racione, ad fictum anualiter dandum ipsi monasterio den(arios) quatuor Pap(ienses), se(m)per in festo sancti Martini. Si vendere voluerit, requirere debet et dare ei per minus den(arios) duodecim quam alii, et si ad octo dies post requisitionem emere noluerit, det postea cui voluerit, preter exceptatis, ad suprascripta adimplenda; et emptor det ei pro investitura denarios viginti de libris (g). Suprascripta abb(atiss)a hanc car(tam) fieri rogavit. Interfuerunt testes Baldus de Tusaverro, Sirus Trovascacium et Iacobus filius Franci Galegarii. Ego Lanfrancus de Mercato sacri palacii notarius in hac car(ta) a me tradita s(ub)s(cripsi). Ego Opiço Strigius notarius sacri palacii hanc car(tam) scripsi.

(a) iuris nell'interlineo.
(b) B ve(n)de con erronea rasura del segno abbr. (trattino ondulato) su -de
(c) si nel sopralineo.
(d) et q(uo)d - placitare nec su rasura.
(e) -i- corr. su lettera principiata, forse e
(f) B m(en)sis
(g) p(ro) i(n)vestitura d(e)n(arios) vigi(n)ti d(e) l(i)b(ris) su rasura.

Edizione a cura di Baretta, Vandone
Codifica a cura di Baretta, Mazzoleni

Informazioni sul sito | Contatti