Lombardia Beni Culturali
44

Cartule venditionis

1171 dicembre 19, Alessandria.

Bergongio del fu Ugo de Guerra vende alla chiesa di S. Maria de Graviterra dieci sestari e tre tavole di terra, di proprietà di Alberico e Guglielmo de Montebello, sita nel luogo detto Insula Preeisttorum, ricevendo da Armanno, monaco e priore della predetta chiesa, cinque lire e venti denari pavesi e dichiara che tale somma sarà pagata a Raimondo de Alexandria a saldo di un debito di Guglielmo suo fratello. Nello stesso giorno Bergongio vende alla predetta chiesa, in persona del medesimo Armanno, quattro sestari allodiali di terra in Graviterra, ricevendo quarantaquattro soldi di denari pavesi.

Originale, ASMi, FR p.a., cart. 6074 (cl. V, Pavone) [A]. Regesto del 1752, ivi, cart. 6122, Registro di Pavone, c. 21r (alla data 1164 dicembre 19). Altro regesto, ASMi, Inventario dell'Arch. Dipl., vol. IV, fasc. 77 (alla data 1163 dicembre 19). Nel verso di A, di mano del notaio, due minute (nn. 42 e 43); altre annotazioni di epoca moderna.

Edizioni: CAVAGNA SANGIULIANI, Documenti vogheresi, pp. 125-6, n. 86 (alla data 1164 dicembre 19); GASPAROLO, Cartario Alessandrino, I, pp. 82-3, n. 62 (alla data 1168 dicembre 19).
Cf. COGNASSO, La fondazione di Alessandria, p. 40 e nota 68; AIRALDI, Giudici e notai, p. 138; GIANANI, La "Charta Consuetudinum", p. 195.

La sbiaditura dell'inchiostro, soprattutto nei margini, interessa anche la scrittura, che in più punti è leggibile soltanto con la luce di Wood. Si osservano nel margine superiore i forellini del filo che univa la pergamena o alla camicia cartacea o ad altra pergamena. Tracce di rigatura, parte a secco e parte a inchiostro.
Il restauro dell'anno, 1171, tiene conto della data delle minute vergate nel verso della pergamena (nn. 42 e 43), oltre che della coincidenza con l'indizione quarta.

(SN) Anno dominice incarn(ationis) mill(esimo) .CL[XXI]., | ind(ictione) .IIII., .XIIII. kal(endas) ianuarii. | Bergongius, filius condam (a) Ugonis de Guerra, vendidit | aecl(esi)e Sancte Marie de Graviterra per mensuram | iustam .X. sest(aria) et .III. tab(ulas) terre ad manum ple|nam cum ingressu et accessionibus, et est iuris Alberici et |Guill(ielmi) de Montebello et iacet ad locum ubi dicitur |Insula P(re)eisttor(um)(b), coherente ei: una parte terra |Bernardi Sac, alia sibi reservat, tercia flumine | Burmie et via. Et accepit exinde predictus | Bergongius a d(omi)no Armanno, monacho et priore | predicte aecl(esi)e (c), precium denariorum bonorum Papiensium | quinque libras et .XX. d(enarios); idcirco ut facia[t]| exinde predicta aeclesia et eius ministri quicquid | voluerint iure predicto. Quidem et ab omni | homine s(upra)s(crip)tus Bergongius promisit defendere una cum | suis heredibus s(upra)s(crip)te aecl(esi)e et eius ministris; | et si defendere nequiverint tunc omne dampnum quod | exinde contingerit s(upra)s(crip)te aecl(esi)e emendabunt s(upra)s(crip)tus | Bergongius et eius heredes sub dupla. Predictus Bergongius | posuit pignus s(upra)s(crip)te aecl(esi)e iusta predlictam terram | .X. sest(aria) terre pro evic(tione) s(upra)s(crip)te vendicionis sub pena | dupli; coheret ei: una parte terra Lecardi, alia flumen Burmie; et omne precium conplete accepisse | a d(omi)no Armano monaco et ipsum fore solutum | in debito Guill(ielmi) fr(atr)is Bergongii Raimundo de Alexandria, | quos debebat (1) sub sacramento confessus fuit coram | testibus predictus Bergongius. Actum est in civitate nove Alexandrie et in platea. Feliciter.
Signum + manus s(upra)s(crip)ti Bergongii qui hanc cartam | vendicionis fieri rogavit. Item signa + + + + + (d)| manuum Lecardi, Ottonis Viciati, Amedei de Pe|tra (e), Petri Calzoni, Rufini Durandi, Oddonis | Formice testium. Predicto die et coram | predictis testibus prefatus Bergongius cartam vendicionis fecit |s(upra)s(crip)te aecl(esi)e in manu d(omi)ni Armanni (f) ministri s(upra)s(crip)te aeccl(esi)e de quatuor sestariis terre et est aloidum | et iacet in Graviterra; coherente ei: una terra Girardi Ferrarii, | alia terra S(ancti) Dalmacii, tercia terra S(ancti) Marciani. Et accepit | exinde s(upra)s(crip)tus Bergongius precium denariorum bonorum Papiensium .XLIIII. sol(idos) a d(omi)no Armanno monaco; idcirco | s(upra)s(crip)tus Bergongius, una cum suis heredibus, promisit defendere | s(upra)s(crip)te aecl(esi)e et eius ministris, et si defendere nequiverint | tunc omne da(m)pnum quod exinde vobis (g) contingerit emendabunt | sub dupla.Ego Rainerius notarius sacri palacii rogatus | s(crip)s(i) has cartulas vendicionis et interfui.


(a) A con (nota tironiana) senza segno abbr.
(b) Lettura probabile; -o- corr. da altra lettera.
(c) A acel(esi)e
(d) Il numero dei signa non corrisponde a quello dei testi.
(e) -e- nel sopralineo, in corrispondenza di a cassata mediante sovrapposizione di macchia di inchiostro.
(f) Segue magistri depennato.
(g) Si intenda eis

(1) Non si è reperito il doc. relativo.

Edizione a cura di Maria Antonietta Casagrande Mazzoli
Codifica a cura di Gianluca Vandone

Informazioni sul sito | Contatti