Lombardia Beni Culturali
31

Praeceptum Conradi II imperatoris

1030 marzo 18, Basilea.

Corrado II imperatore, su richiesta di Landolfo, vescovo di Cremona, inoltrata dalla moglie Gisla, conferma alla Chiesa cremonese le concessioni dei suoi predecessori, tra i quali Berengario I, Rodolfo II, Ottone I, Ottone II, Ottone III ed Enrico II.

Copia autentica inizio sec. XIII, BSCr, LC, Codice Sicardo, p. 34, n. 31 [B]. Copia sec. XVI, ASDCr, Mensa vescovile, Istromenti, cart. 22, Po-2, fasc. 9. Regesto sec. XVII, ASDCr, Mensa vescovile, Istromenti, cart. 28, Po-8, fasc. 1. Regesti (manoscritto e a stampa) sec. XVII, ASDCr, Mensa Vescovile, Istromenti, cart. 23, Po-3, fasc. 8, da B. Regesto sec. XVIII, Bonafossa, p. 52. Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. XI, n. 47 (trascrizione di mano di Odoardo Ferragni). Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 158.
B č cosģ autenticata: (SN) Ego Gyrardus notarius huius exempli autenticum vidi et legi et fideliter exemplavi. (SN) Ego Ramundus notarius huius exempli autenticum vidi et hic subscripsi.
Nel margine esterno, di mano del sec. XIII-XIV: Ripas et piscarias segue, di mano del sec. XVI: Molendina, portus, census navium transeuntium districtus civitatis tam intra spatio quinque milliarium; di mano del sec. XVII: HH.


Edizione: Sanclemente, p. 234, n. XVIII; Boehmer, Acta Imperii, p. 43, n. 45 (da Sanclemente); MGH, DDCorradi II, p. 197, n. 146; Falconi, I, p. 400, n. 154.
Regesto: Robolotti, p. 22, n. 176; Stumpf-Brentano, Die Kaiserurkunden, n. 2001; Astegiano, I, p. 62, n. 53; Savio, p. 43; Regesta Imperii, III, 1, n. 152.

Come osservato dai curatori della citata edizione MGH, il diploma riprende in larga misura il dettato del diploma di Ottone III, datato 996 maggio 27, di cui al Codice Sicardo, n. 25, e il diploma di Enrico II, datato 1004 ottobre 9, di cui al Codice Sicardo, n. 28; si veda anche il placito, datato 998 ottobre, di cui al Codice Sicardo, n. 63.
Il titolo che precede il documento e il capolettera sono in inchiostro rosso.

Privilegium de regalibus
(C) IN NOMINE SANCTE ET INDIVIDUE TRINITATIS. CHUONRADUS (a) DIVINA FAVENTE CLEMENTIA RO|manorum imperator augustus. Si sancta et venerabilia loca tueri ac sublimare studuerimus, pro|cul dubio imperium nostrum stabiliri eterneque beatitudinis premium promereri credimus. Quocirca omnium | Sancte Dei Ecclesię fidelium nostrorumque presentium scilicet ac futurorum noverit universitas, Landulfum, ve|nerabilem Sancte Cremonensis Ecclesię antistitem, obtentu dilecte imperii nostri consortis Gisle imperatricis | gratissimo celsitudinis nostre clementiam obnixe humiliterque postulasse (b), quatinus pro Dei amore nostri|que imperii salute nostra imperiali auctoritate precepta a decessoribus nostris regibus atque imperatoribus, ma|xime Berengario (1), Rodulfo (2) nec non dive memorie Ottonibus (3), Henrico (4), magnificis imperatoribus augustis | sue Ecclesię concessa confirmaremus ac roboraremus.Cuius dignis petitionibus annuentes, prout iuste et legaliter possumus, concedimus atque per huius nostrę auctoritatis paginam confirmamus et corroboramus eidem | Sanctę Cremonensi Ecclesię quicquid curaturę, telonei atque portatici seu ripatici alico ingenio de iam fata | Cremonensi civitate ad publicam functionem pertinuit tam de parte ipsius civitatis comitatus quam de | parte cortis Sexpilas nec non ripas et piscarias aVulpariolo usque in caput Addue cum molendinis et mo|latura eorum et portubus atque cum uniuscuiusque navis solito censu et palificture d(enarios) IIIIor seu cum persolutio(n)em (c) | omnium naviumCremonam adeuntium tam de Veneticorum quam ceterorum navium. Districtionem vero civitatis in|fra et extra per quinque miliariorum spatia seu etiam omnia que a iam dictis antecessoribus nostris Ecclesię ipsius episcopatus | precepto donationis et confirmationis sunt concessa condonantes roboramus, eo videlicet ordine quo ipse Lan|dulfus ven(erabilis) episcopus suique successores per hoc nostrum pragmaticon tam nostris quam nostrorum successorum temporibus | universa que pretaxate Ecclesię sive per precepta sive per scriptiones aliquas seu quoquo modo devenerunt, de quibus nunc presentia|liter investita dinoscitur, quiete et pacifice teneant firmiterque possideant omnium mortalium remota contra|rietate. Statuentes insuper iubemus, ut nullus publice regie aut imperialis partis procurator seu ma|gna parvaque regni nostri p(erson)a infra muros prenominate civitatis vel extra per V miliariorum spacia, ut diximus, | aliquam habeat potestatem de libellariis atque manentibus predicte Ecclesię curaturam vel teloneum sive anga|riam aliquam tollere, nisi ad utilitatem Ecclesię prenominate et proprii episcopi eiusque fidelium permissione(m). Nemo etiam comes, | vicecomes, sculdasio (d), gastaldio, decanus, publice et imperialis aut regie partis infra muros Cremo|nenses vel foris, circa civitatem, ut diximus, per V miliaria placitum teneat aut mansionaticum faciat | absque voluntate et permissione iam dicti episcopi successorumque suorum. Statuimus preterea per hanc nostram | imperialem iussionem, quod (e) si precepta aut iudicata sive commutationes vel scriptiones ipsius Ecclesię in|cendio, latrocinio sive quolibet ingenio alio sublata fuerint, si advocatus episcopi cum tribus sacramen|talibus quod hac ratione eas amisisset ausus fuerit affirmare, ita illum liceat per hoc nostrum preceptum | defendere et querere tam quam si ipsas scriptiones presentialiter haberet. Si quis igitur huius nostri precepti te|merarius violator extiterit, sciat se compositurum auri optimi l(ibras) C, medietatem camere nostre et | medietatem eidem Landulfo venerabili episcopo suisque successoribus. Et ut hoc nostre auctoritatis preceptum firmius | habeatur veriusque credatur, manu propria roborantes, sigilli nostri impressione iussimus insigniri.
SIGNUM DOMNI CHUONRADI (M) SERENISSIMI IMPERATORIS AUGUSTI. BRUNO | CANCELLARIUS AD VICEM ARIBONIS MAGONTINI ARCHIEPISCOPI ET ARCHICANCELLARII | RECOGNOVI. Datum anno dominice incarnationis M XXX, XV kalendas aprilis, indictione XIII, anno vero Chuonra|di secundi regnantis VI, imperii III, eiusdem imperatoris filii Henrici regis anno II. Actum Basilee, feliciter.


(a) La prima -u- in sopralinea.
(b) La seconda -s- in sopralinea, la terza corretta da altra lettera, come pare.
(c) -o(n)em corrette da altre lettere, come pare.
(d) -i- corretta da -s-, come pare.
(e) q(uo)d corrette su altre lettere.

(1) Cf. diploma di Berengario I datato 916 settembre 1, di cui al n. 16 del Codice Sicardo.
(2) Cf. diploma di Rodolfo II datato 924 settembre 27, di cui al n. 18 del Codice Sicardo.
(3) Cf. diploma di Ottone I datato 973 marzo 28, di cui al n. 19 del Codice Sicardo; il diploma di Ottone II datato 982 marzo 16, di cui al n. 21 del Codice Sicardo; il diploma di Ottone III datato 996 maggio 27, di cui al n. 25 dello stesso Codice.
(4) Cf. diploma di Enrico II datato 1004 ottobre 9, di cui al n. 28 del Codice Sicardo.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti