Lombardia Beni Culturali
144

Sententia delegati consulum Cremone

1181 agosto 6, Cremona.

Ponzone dei Ghiroldi di Cremona, giudice delegato dai consoli di Cremona nella causa vertente tra Alberico, vescovo di Lodi, e Uberto de Merlino sul ripatico di Cavenago, condanna Uberto a restituirlo, a condizione che un avvocato del vescovo giuri che Uberto non deteneva tale ripatico prima del vescovo Alberico de Merlino, che ne era stato investito a titolo di feudo dall'imperatore Federico I; l'avvocato presta il giuramento richiesto.

Originale, AMVLo, Pergamene, tab. 2 [A]. Regesto: Bonomi, Synopsis, p. 77, n. 142.
Sul recto, tra due dei fori di cucitura lungo il margine inferiore della pergamena si legge una A di mano del XIV secolo che corrisponde a quella nel margine superiore di un'altra pergamena, a questa cucita. Sul verso, di mano del XIII secolo, Sen(tencia) contra illos de Merlino in loco Cavenagi e di mano del XIV secolo Nota quod per hanc cartam probatur de privillegio imperatoris Federici. Di mano moderna: 8; segnatura e data Bonomi: 142. MCLXXXI.

Edizione: VIGNATI, Codice diplomatico, II, n. 95.

Buono stato di conservazione. La pergamena era originariamente piegata in sei nel senso della scrittura. Si vede la rigatura.
Sulla piega centrale è presente un'unica piccola incisione a V, effettuata a pergamena piegata.
A fa parte di un gruppo di documenti relativi alle controversie vertenti sui diritti vescovili sulla corte di Cavenago (v. nn. 62, 80, 141, 156 e 170): si rinvia alle note introduttive del n. 80, la sentenza pronunciata a Milano il 6 ottobre 1156.

(SN) Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi mill(esimo) centesimo octogeximo primo, die iovis qui fuit sestus dies intran|te mensis agusti, indicione quattuordecima. Dum lis vertaretur ante donum Ponçonem dei Ghiroldi | de civitate Cremona, delegatis (a) a consulibus commune (a) de Cremona ad causam cognosendam et difiniendam inter | dominum Albericum, Dei gracia Laudensem episcopum, ab una parte, et nec non, ex altera parte, Ubertum de | Merlino (b), cumque suprascriptus episcopus de suprascripto Uberto de ripatico Cavenaci, scilicet de decem et octo sestariis de blava ad sesta|rium de Laude, nomine ripatici, quod ripaticum dicebat suprascriptus episcopus fore episcopatus Laude quia dicebat for|e feudum episcopatus et esse alienatum contra formam iuris et ideo debere devenire in episcopatum, et si feu|dum non eset dicebat quod debebat esse episcopatus ea racione quia inperrator Fredericus dederat et confirma|verat episcopo Alberico quondam de Merlino per feudum ripaticum loci Cavenaci et cum aliis rebus, scilicet iuris|dict(ione), albergariis, fodris, piscationibus, molendinis et cum ripis et rupinis et cum aliis rebus pertinentibus ad suprascriptum | ripaticum; et hoc demonstravit per quoddam privilegium (1) suprascripti Frederici inperratoris factum in prefatum | suprascriptum episcopum (c) Albericum (d) de Merlino et sigillo suprascripti inperratoris sigilatum; et insuper probavit per testes suprascriptum episcopum | Albericum de Merlino fuisse in possessione suprascripti ripatici (e) a viginti tribus annis infra, quibus fides data fuit. Ipse | vero Ubertus conatus est probare se et datores suas (a) possedisse predictum ripaticum per quadraginta annos, scilicet | per Malacredentiam et Fabam qui dicontur (f) Favarii, quod probare non potuit. Visis et auditis alegacionibus et racionibus | utriusque partis et diligenter inspectis, inspecto eciam privilegio inperratoris super hoc producto, cui fides data fuit, | prononciavit Ponçio similiter quod ipse inperrator potuit dare et dedit predictum ripaticum et predicta districta et iu|risdict(iones) in loco Cavenaci et in homnibus aliis locis, sicut continetur in suprascripto privilegio; et exinde condenavit | suprascriptum Ubertum ut restituat suprascripto episcopo Alberico usque ad hocto dies suprascriptum ripaticum, delato primo iuramento suprascripto | domino Alberico episcopo, si vellet iurare ad sancta Dei evangelia per suum avocatum quod nec scit nec credit nec certus | est quod predictus Ubertus neque sui datores possedissent (g) per quadraginta annos continue usque ad litem con|testatam et antequam episcopus Albericus de Merlino fuisset in possesionem et nec scit nec credit quod possederunt sui | datores per quadraginta annos: et iuravit per avocatum suum sicut dalatum (a) fuit. Et ita suprascriptus Ponçio iudi|cavit et sentenciam dedit et ut hec memorie (h) comendentur et hanc scripturam inde fieri precepit. Actum in ecclexia Sancti Petri | de Pirolo. Unde due sententie (i) in uno (j) tenore scripte (k) sunt. Ibi fuerunt Ugo comes de Casino, Manfredus iudex de Soltarico, | Guibertus Multidenar(ius), Otonus, Rivellus qui dicontur Brini, Guido Palmanus, Arialdus Catanius, Alamanus | Petacius, rogati testes.
(SN) Ego Roba notarius sacri palatii, iussu suprascripti Ponçonis, hanc sententiam scripsi (l).


(a) Così A.
(b) -o su rasura.
(c) Segue espunto de
(d) A- corretta da inizio di lettera, probabilmente m
(e) ripati in A.
(f) Corretto da dicond mediante espunzione di -d e aggiunta di tur
(g) Segno abbreviativo superfluo su -nt
(h) morie in A.
(i) sentie in A.
(j) un in A.
(k) scipte in A.
(l) scipsi in A.

(1) Cfr. la 'pagina auctoritatis' del 1164 settembre 24, che contiene, tra le altre, la concessione in oggetto: essa è pervenuta solo attraverso una copia semplice del sec. XIII ex.-XIV in. e una autentica del 1310-1311, mentre in questa causa del 1181 risulta essere stato presentato l'originale, oggi perduto.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti