Lombardia Beni Culturali
16

Cartula iudicati

1110 aprile 12, Monza.

Giovanni Cecus del fu Andrea e Bono del fu Ambrogio, soci, già di Bellusco e ora abitanti presso la chiesa di S. Michele di Borgonuovo, entrambi di legge romana, dispongono che il sedime con case sito vicino all'anzidetta chiesa, e la casa con il terreno a essa pertinente sita nel castrum di Ornago, nonché dieci campi, sei selve e due boschi siti nei territori di Borgonuovo, Ornago e Bellusco, dal presente giorno in avanti siano di proprietà del monastero di S. Ambrogio; a essi, e a coloro che verranno ordinati su indicazione dell'abate di S. Ambrogio nella chiesa di S. Michele, è riservato l'usufrutto degli anzidetti beni, per i quali sarà corrisposto ogni anno al monastero un fitto di dodici denari milanesi d'argento, da consegnare a s. Martino.

Copia autentica del sec. XIII, ASMi, AD, pergg., cart. 312 n. 18 [C], da altra copia autentica del XII sec. (deperdita). Copia Bonomi, 19, n. 18. Regesto: Giorgi, Registro, p. 393 e Rubrica, c. 19r. B era così autenticata: Ego [M]archisius de Robiate sacri pal(acii) notarius autenticum huius exempli vidi et legi et sic ineo continebatur ut in isto l(egitur) exemplo extra litteras plus vel minus. Ego Guifredus de Amezago sacri pal(acii) notarius autenticum huius exempli vidi et legi et sic in eo continebatur ut in isto l(egitur) exemplo extra litteras plus minusve. Ego Iohannes de Verderio notarius sacri pal(acii) autenticum huius exempli vidi et legi sicut in eo continebatur sic et in isto l(egitur) exemplo extra litteras plus minusve. Ego Lafrancus de Colnago notarius do(m)ni Frederici imperatoris hoc exemplum ab autentico exemplavi et sic in eo continebatur ut in isto l(egitur) exemplo extra litteras plus vel minus. C è così autenticata: (SN) Ego Bonabellus qui dicor de Migloe notarius sacri pal(acii) autenticum huius exempli ex alio autentico iam exemplato vidi et legi et in eo continebatur ut in isto l(egitur) exemplo extra literas plus minusve. | (SN) Ego Petracius cognomine Barella notarius sacri pal(lacii) hutenticum huius exempli ex alio utentico iam exemplato vidi et legi et in eo continebatur et ut in suprascripto (così C) l(egitur) exemplo extra literas plus minusve. | (SN) Ego Iohannes qui dicor Grosoranus notarius sacri pal(lacii) autenticum huius exempli ex alio autentico iam exemplato vidi et legi et in eo continebatur ut in isto l(egitur) exemplo extra literas plus minusve. | (SN) Ego Spacius qui dicor de Casali notarius do(m)ni Frederici imperatoris hoc exemplum ex autentico iam ex alio autentico exemplato exemplavi et ut in eo continebatur sic et in isto l(egitur)| exemplo extra litteras plus minusve. Nel verso, annotazione di mano del sec. XV: De Burgonovo. Annotazioni di mano del sec. XVIII (data cronica, ubicazione del bene in oggetto e segnatura); altra annotazione del sec. XVIII in forma di regesto; riferimenti agli Exemplaria diplomatum del Giorgi; annotazione del Bonomi: MCX; segnatura del sec. XIX in. in lapis.

Regesto: BOGNETTI, p. 225.

La pergamena presenta estese macchie scure in prossimità del margine laterale sinistro e leggere abrasioni in corrispondenza delle pieghe orizzontali; sono, inoltre, presenti evidenti tracce di rigatura e marginatura a secco.
I segni di tabellionato di Spacio detto de Casali e di Giovanni Grosorano contengono le sillabe dei rispettivi nomi disposte su tre righi.

Nel documento compare per la prima volta l'abate Giovanni; per giustificare la presenza a quest'altezza cronologica del nuovo abate, successore di quel Gugliemo che nel 1113 rinuncia alla carica santambrosiana e si trasferisce nel cenobio piemontese di S. Solutore (cf. anche la nota introduttiva al doc. n. 7), il Tagliabue ha ipotizzato che il presente documento sia stato convalidato qualche anno più tardi rispetto alla traditio chartae; si noti, infatti, che il giudice Pietro non potè sottoscrivere propter mortem intervenentem (TAGLIABUE, Cronotassi degli abati, p. 310). Per la prima attestazione di sicura collocazione cronologica dell'abate Giovanni si rimanda all'introduzione di cui al doc. n. 28.

Anno ab incar(nacione) domini nostri Iesu Christi mill(esimo) cent(esim)o decimo, duodecimo die mensis aprilis, indic(ione) tertia. Nos in Dei nomine Iohannes Cecus, filius quondam Andree, et Bono, filius quondam Ambr(osii), qui fui (a) de loco Bellusco et nunc habitare videmur iustam ecclesiam Sancti Michaelis de loco Burgonovo, sotii, qui (b) professi sumus lege vivere Romana, pre(sentes) pre(senti)bus diximus: 'quisquis in sanctis ac venerabilibus locis ex suis aliquid contulerit rebus, iusta Auctoris (c) vocis, centuplum pro eo accipiet et insuper, quod est melius, vitam possidebit eternam' (d) (1). Et ideo nos qui supra Iohannes et Bono sotii volumus et iudicamus seu per hoc nostrum inviolabile iudicatum confirmamus ut sedimen unum cum hedificiis casarum desuper in parte edificatis, reiacens iusta ipsam ecclesiam Sancti Michaelis de Burgonovo, ubi nos habitare videmur, coheret ei: a mane et a sero Sancti Ambr(osii), a meridie Sancti Syri, a monte via, et casa una solairata cum harea eius [[...........]] quam habere visi sumus infra castrum (e) de loco Overnago, est ei: a mane murus castellanus, a meridie accessio, a sero Ariberti et Iohannis, a monte via, omnia et ex omnibus quantumcumque ipsum sedimen et ipsa casa infra ipsas coher(entias)[ut superius legitur] (f) inveniri potuerit, inin(tegrum); et camporum petie decem et silvarum petie sex et de busco petie due, similiter iuris nostri, reiacentes in territoriis de ipso loco Burgonovo et de Overnago et de Belusco; primus campus est de terri[torio de]Burgonovo et d(icitu)r in Silva Aimenrici, est ei: a mane Sancti Stefani, a meridie et a monte Alberti, a sero via, et est ipse campus per mensuram iustam perticas sex; secundus campus iacet prope predictum sedimen, est ei: a mane ipsum sedimen, a meridie [[..........]], a sero et a monte via, et est ipse campus per mensuram perticas decem; tertius campus d(icitu)r ad Fontanam, ibi prope, est ei: a mane Sancti Ambr(osii), a meridie et a sero via, a monte Sancti Syri, et est per mensuram pertica una; quartus campus similiter [ibi prope et] (g) d(icitu)r in Carpanedo, est ei: a mane ascarium, a meridie Amizonis, a sero buscum, a monte Sancti Ambr(osii), et est ipse campus perticas novem; quintus campus similiter, ibi prope, et d(icitu)r Burgaro (h), est ei: a mane Iohannis, a meridie Amizonis, a sero Riale, a monte via, et est per mensuram perticas tres; sextus campus ibi prope iustam portam, est ei: a mane et a sero Sancti Ambr(osii), a meridie via, a monte Sancti Syri, et est pertica una; septimus campus iacet in teritorio de Belusco et d(icitu)r ad Clusam, est ei: a mane Ottonis, a meridie via, a sero Oprandi, a monte Petri et Arderici, et est per mensuram iustam perticas duas et med(ium); octavus campus iacet in eodem territorio (i) de Bellusco et d(icitu)r Migarina (j), est ei: a mane Ginismerii, a meridie et a sero Oprandi, a monte via, et est pertica una et med(ium); nonus campus in eodem territorio et d(icitu)r Travesannia, est ei: a mane et a meridie via, a sero Tedaldi, a monte heredum Oddonis, et est perticas octo; decimus campus similiter in eodem territorio et d(icitu)r in Cariano, est ei: a mane Arderici, a meridie via, a sero Sancte Marie et est pertica una; prima silva iacet in eodem territorio de Bellusco et d(icitu)r Favale, est ei: a mane via, a meridie et a sero et a monte Ambr(osii), et est ipsa silva pertica una; secunda silva d(icitu)r Cultura, est ei: a mane Sancti Martini, a meridie Ambr(osii), a sero Andree, a monte via, et est pertica una; tertia silva d(icitu)r Fontanella, est ei: a mane Oprandi, a meridie via, a sero Amizonis et Iohannis, a monte heredum Arimondi, et est perticas duas; quarta silva d(icitu)r Culture da la Mere, est ei: a mane via, a meridie et a sero Ambr(osii), a monte Petri et Arderici, et est perticas duas; quinta silva d(icitu)r Ladrario, est ei: a mane et a meridie Arimondi, a sero Brugarius, a monte busco, et est perticas tres; sexta silva d(icitu)r Runcum de Bonseniore, est ei: a mane buscum, a meridie Ambrosii, a sero Unfredi, a monte Brugarius, et est perticas duas; primum buscum d(icitu)r Mollia de Audreverto, est ei: a mane Petri et Arderici Cagainosa, a sero Ambr(osii), et per mensuram (k) perticas --- (l); secundum buscum d(icitu)r Novelli de Burgonovo, est ei: a mane heredum Oddonis, a meridie via, a sero Arimondi, a monte Ginismerii, et est per mensuram perticas ---; et si amplius ipse petie per mensuram invente fuerint in hoc iudicato permaneant, et cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus (m) suis, inin(tegrum), et insuper omnes alie case et res territorie tam proprie quam libellarie seu alio modo detente, tam mobiles quam i(m)mobiles seseque moventes, una cum aquariis et pascuariis et cum omnibus usibus et onoribus ad ipsas res pertinentibus, scilicet (n) quas nos qui supra Iohannes et Bono socii nunc habemus et tenemus vel in antea cum nostris successoribus, qui in predicta casa, usque imperpetuum, ordinati fuerint, ad aquistare vel laborare potuerimus omnia et in omnibus, ut supra (o) dicta sunt, inin(tegrum), presenti die et hora deveniant in ius et proprietatem seu potestatem ecclesie et monasterii beatissimi confessoris Ambr(osii), ubi eius sanctum requiescit corpus. Eo tamen ordine ut nos predicti Iohannes et Bono socii et nostri successores qui in ipsa [[.......] a]d ipsam ecclesiam Sancti Michaelis, usque imperpetuum, ordinati fuerimus per consilium abbatis eiusdem [mo]nasterii Sancti Ambr(osii) (p) qui tunc temporis fuerit, per cuius conscilium ipsa ordinatio debet semper fieri, habeamus et [teneam]us ipsas omnes casas et res, mobiles et i(m)mobiles, et persolvamus exinde omni anno per festum sancti Martini, ad partem ipsius monasterii Sancti Ambr(osii), fictum argent(i) den(arios) bon(os) Mediol(anenses) duodecim, pro remedio animarum nostrarum, quia sic decrevit nostra bona voluntas; et nec nobis liceat am(od)o, ullo tempore, nolle quod voluimus (q), set quod a nobis hic semel factum vel conscriptum est inviolabiliter conservare promittimus cum stipulacione subnixa. Actum in loco Modoetia. Unde due cartule iudicati uno tenore rogate sunt scribi. Sign(um) manus (r) suprascriptorum Iohannis et Bononi, qui hanc cartulam iudicati ut supra fieri rogaverunt. Sign(um) manus Garibaldi de Calugo, Anselmi et Tedoldi germanorum de Roveniasco, Olrici de Villola, Liprandi qui d(icitu)r Marchisii, Redaldi de Sancta Agatha, Nigri qui d(icitu)r Bonfanti, Witardi romanorum et longobardorum testium. Signum (s) manus Petri iudicis, qui hanc cartulam tradidit, set propter mortem intervenentem minime subscribere potuit. Ego Iohannes abbas Sancti Ambr(osii) promitto neque a me neque a meis successoribus amplius ex debito peti posse quam supradictos duodecim denarios, et ita inviolabiliter tenere promitto. Ego Anselmus notarius sacri palatii scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Così C, si intenda fuimus
(b) Nell'interlineo, in corrispondenza di -i, segno abbr. (trattino ricurvo) parzialmente eraso.
(c) -i- corretta da -e-
(d) e- su rasura, come pare.
(e) C caustrum
(f) Restuaro dubbio.
(g) Restauro probabile.
(h) C Burgareio, con parziale rasura di -ei-
(i) C t(er)itorio, con la prima r corr. da altra lettera, probabilmente t
(j) Non si esclude la lettura Nugarina
(k) C mesura(m)
(l) La finestra si estende per lo spazio di almeno diciassette lettere, qui e nel caso seguente.
(m) C accessioniob(us)
(n) -e- corr. da altra lettera.
(o) -p- corr. da altra lettera.
(p) Segue rasura di una lettera.
(q) C noluim(us)
(r) Segue Petri iudicis espunto.
(s) Nell'interlineo, in corrispondenza di -n(um), segno abbr. per (-us) erroneamente anticipato e non annullato.

(1) Cf. MATTH. 19,29.

Edizione a cura di Marta L. Mangini
Codifica a cura di Marta L. Mangini

Informazioni sul sito | Contatti