Lombardia Beni Culturali
37

Carta venditionis

1135 luglio, Milano.

Ruggero detto Crivellus, figlio del fu Giovanni, e sua moglie Sibilia, ambedue di Milano e di legge salica, dichiarano di aver ricevuto trenta lire di denari milanesi da Wazo detto de Oldanis, di Milano, quale prezzo della vendita di un mulino sito appena fuori dalla città, presso il corso del Vepra, nonché della loro quota, consistente nella metà, di tre campi e di un prato siti presso l'anzidetto mulino, già di proprietà di Pontenario di porta Vercellina. Ruggero, inoltre, dà wadia di difendere per un anno i beni oggetto della vendita; e che se Wazo per una qualche successione perdesse il mulino nonchè la porzione dei campi e del prato, lo stesso Ruggero o i suoi eredi dovranno dare a Wazo o agli eredi ventiquattro denari per ciascuna delle suddette trenta lire. Viene posto come fideiussore Giovanni de Crivellis detto Panpurum, fratello di Roggero. Per tenere il mulino e la parte dei campi e del prato Ruggero e Sibilia devono versare a Wazo il fitto annuo di dieci moggia - secondo la misura di Milano - di biada pulita, da consegnare metà alle calende di luglio e l'altra metà alle calende di gennaio. Wazo, dal canto suo, si impegna a rifocillare colui che consegnerà il fitto.

Copia autentica del sec. XII ex., ASMi, AD, pergg., cart. 312, n. 53 [B]. Copia Bonomi, 19, n. 55. Regesto: Giorgi, Registro p. 665 e Rubrica, c. 20v. B è così autenticata: (SN) Ego Lambertus de Curtenova notarius sacri pallacii hoc exemplum ex autentico exemplavi. | (SN) Ego Oliverius de Pudriano notarius domini Frederici inperatoris hautenticum huius (segue vidi depennato) exempli (-i corretta da -u sormontata da segno abbr. parzialmente eraso) vidi et legi ut in eo continebatur sic in isto legitur exemplo preter literas plus minusve. | (SN) Ego Amizo qui dicor de Boffa notarius domini Henrici regis hautenticum huius exempli (-e- nell'interlineo) vidi et legi ut in eo continebatur et in isto legitur exemplo preter litteras plus minusve. Nel verso, annotazioni del sec. XVIII (data cronica, topica e tipologia del negozio giuridico). Riferimenti agli Exemplaria diplomatum del Giorgi; annotazione del Bonomi: MCXXXV.

La pergamena presenta macchie di ridotte dimensioni in corrispondenza delle pieghe e in prossimità dei margini laterali; tracce di rigatura a secco.
La pergamena è cucita ad un'altra membrana di minori dimensioni su cui è redatto un documento di dichiarazione davanti ai consoli di Milano (1201 settembre 22, Milano) col quale vengono documentate le spese sostenute da un tale Guglielmo Brema per alcuni mulini dei quali era stato in causa con l'abate del monastero di S. Ambrogio (ed. MANARESI, Gli atti del comune di Milano, n. CCXXXVII).

In merito ai mulini ad acqua situati lungo il corso del Vepra cf. le indicazioni contenute nella nota introduttiva al doc. n. 13 e gli altri documenti santambrosiani ivi citati; mentre a proposito del patrimonio fondiario della famiglia Crivelli nell'area a Nord-Ovest di Milano e sugli stretti rapporti tra la stessa famiglia e il cenobio santambrosiano cf. CASO, I Crivelli. Una famiglia milanese, pp. 18-19, 37-43, 105-108, nonchè qui di seguito i docc. nn. 53, 58.

Anno dominice incar(nacionis) milleximo centesimo trigesimo quinto, mense iulii, indic(ione) tertiadecima. Constat nos Rogerium filium quondam Iohannis, qui d(icitu)r Crivellus et Sibiliam, iugales, de civitate Mediol(ani), qui professi sumus lege vivere Salicha, mihi que supra Sibilie ipso marito meo consentiente, accepisse sicuti in presentia testium manifesti sumus quod accepimus insimul a te Wazone qui diceris de Oldanis, de suprascripta civitate, argent(i) denariorum bonorum Mediol(anensium) libras treginta, finito pretio, sic inter nos (a) convenit, pro molandino uno cum area sua reiacentem foris non multum longe ab hac civitate, supra flumine Vepre, cum ripis et alveis et clusis et cum omnibus suis utilitatibus (b) ad ipsum molendinum pertinentibus ad macinandum, iuris nostri, et pro nostra parte, que est medietas, de campis duobus et prato uno et de alio campo uno, quem emi de Pontenario porte Vercelline, reiacentibus prope ipsum molendinum; coeret primo campo ad supertotum a meridie et a monte via, a sero ipsum flumen Vepre; secundo campo est ibi prope, via inter medium, est ei: ad supertotum a mane et a monte via, a sero Vepra; predicto prato (c) ad supertotum a monte Sancti Ambrosii, ab aliis tribus partibus flumen Vepre; iamdicto tertio campo, quem fuit de Portenario, est ei: ad supertotum a mane ----, a meridie ----, a sero ----, et est ipsa nostra portio, que est medietas ipsorum camporum et prati, per mensuram iustam pertice ------, que autem vendita sup(er)iorib(us) dicta con superioribus seu cum finibus et accessionibus (d) suis inin(tegrum), ab hac die tibi qui supra Wazoni (e) pro suprascripto pretio vendimus et tradimus et mancipamus, nulli alii vendita, alienata, obnosiata vel tradita, ut faciatis (f) exinde a presenti die tu et cui tu dederis vestrisque heredes iure propietario nomine quicquid volueritis sine omni nostra et heredum (g) nostrorum contradicione. Quidem spondemus atque promittimus nos qui supra iugales una cum nostris heredibus tibi qui supra Wazoni et cui tu dediris vestrisque heredibus suprascripta vendita, sicut superius l(egitu)r, ab homni omine defenssare (h); quod si defendere non potuerimus, aut si contra hanc cartam vendicionis per quodvis ingenium agere vel causari presu(m)serimus, tunc in duplum vobis suprascripta vendita restituamus sicut pro tempore fuerit vel valuerit sub estimatione. Quia sic inter nos convenit. Actum suprascripta civitate. Ego Albertus notarius (i) sacri palatii interfui et rogatus s(ub)s(crips)i. Ego Maleadobatus notarius scripsi, post traditam complevi et dedi. Signum + (j) manuum suprascriptorum Rogerii et Sibilie iugalium, qui hanc cartam vendicionis ut supra fieri rogaverunt et ipse ei consensit. Signum + manuum Wastaconti et Anrici de Crivellis lege viventium Salica testium. Signum + manuum Anrici et Alberti lege viventium Romana et Trussi de Anrohis et Maldagisi (k), filii eius, et Iohannis testium.
Ibi statim, presentibus ipsis testibus, dedit wadiam ipse Rogerius eidem Wazoni, in pena de libris triginta denariorum, quod si de ipso molendino et por(cione) camporum et prati placitum vel intentionem aut invasio aparuerit eidem Wazoni ab odie usque ad annum unum, ipse Rogerius vel sui heredes defendebit et quietabit in iure; et quod si Wazo perdiderit mercatum de ipso molendino et portione camporum et prati per aliquem successorem, ipse Rogerius vel sui heredes dabit eidem Wazoni (l) vel suis heredibus denarios viginti quatuor pro unaquaque de suprascriptis libris triginta denariorum de suprascripto pretio sicut prehenderit in anno donec steterint. Et taliter posuit inde fideiussorem Iohannem qui d(icitu)r Panpurum, fratrem suum de Crivelli, qui obligavit pignora sua ubique. Quia sic inter eos convenit. § Debent Rogerius et Sibilia iugales tenere molendinum et partem camporum et prati et facere fictum eidem Wazoni modia decem de blava, mistura munda, ad mensuram Mediol(ani) omni anno ac civitate (m) tracta medietas in kall(endis) iulio, alia medietas in kall(endis) ianuario. Et Wazo debet dare manducare uno homini qui traxerit fictum.

(a) -n- corr. nell'interlineo su e espunta.
(b) Il secondo -ti- nell'interlineo.
(c) Si sottintenda coheret
(d) B accensionibus
(e) -n- espunta.
(f) Da facias (con -s- nell'interlineo) mediante aggiunta di -tis
(g) B h(e)r(e)dorum
(h) Così B.
(i) notarius iterato.
(j) Il numero dei segni non corrisponde a quello delle persone.
(k) Con -d- corr. da -l-
(l) B Wazaoni con espunzione della seconda -a-
(m) Lettura incerta.

Edizione a cura di Marta L. Mangini
Codifica a cura di Marta L. Mangini

Informazioni sul sito | Contatti