Lombardia Beni Culturali
81

Cartula (carta) investiture

1175 luglio 25, Pavia.

Giovanni, abate del monastero di S. Pietro in Ciel d'Oro, investe Milo de Gam di un appezzamento di terra dell'estensione di dodici pertiche, o anche superiore a volontà dell'investito, per piantare una vigna, nella Campagna pavese, in Valle Ranasca ad Funtanam Bulibuli, al fitto annuo di sei denari per ogni pertica da pagare a s. Martino oppure entro gli otto giorni successivi.

Copia autentica dei primi decenni del sec. XIII, AOSM, cart. XXIII, XX [B]. Il doc. è così autenticato: (SN) Ego Rolandus de Guericis imperialis notarius auctenticum huius exempli vidi et legi et sic(ut) in eo continebatur ut in hoc l(egitur) exe(m)plo | preter literam plus minusve et in hoc exenplo s(ub)s(cripsi). | (SN) Ego Otto Michaelis sacri palacii notarius autenticum huius exempli vidi et legi et sic(ut) in eo continebatur ut in hoc legitur exemplo preter | literam plus minusve et hoc exemplum scripsi. Nel verso, di mano del sec. XIII in., annotazione di cui si legge soltanto con la luce di Wood: Carta Mili, sulla quale, di mano di poco posteriore, è vergato: Millus de Ga(m)bolate, Veronasca, Bulibuli; di altre mani forse del sec. XIII: Tg, G, M; altre annotazioni di epoca moderna.

Cf. LANZANI, S. Lanfranco, p. 168.

La pergamena presenta ampie rosicature lungo le antiche piegature. Il foro di filza settecentesca compare all'altezza della decima riga. Tracce di rigatura a secco.
Il 1175 luglio 25 cade di venerdì anziché di giovedì. Si potrebbe ottenere corrispondenza tra il giorno del mese e quello della settimana ipotizzando che il notaio non abbia compreso nel computo il giorno delle calende. Tale prassi cronica, diffusa in aree vicine (ORDANO, Breve comunicazione, pp. 305-12; in Milano l'uso è attestato a partire dagli ultimi anni del sec. XII, cf. MANARESI, Gli atti del comune di Milano, pp. XV-XVI), sembra estranea all'ambiente pavese e, in particolare, non incontra sicura verifica nei documenti rogati da Anselmus de Marino (cf., a esempio, nn. 63, 67, 99, ma anche n. 111). Resta più valida l'ipotesi di un errore del notaio.

Anno dominice incar(nationis) mill(esim)o cent(esim)o septuag(esim)o quinto, die iovis octavo kalendas augusti, indic(tione) octava. In lobia monasterii Sancti Petri Celi Aurei. Per lignum de manu d(omi)nus Ioh(anne)s abbas s(upra)s(crip)ti monasterii, per consensum donni Armani et Petri de Ovilia monachorum ipsius monasterii, a parte eiusdem m[onasterii], investiv[it] Milum de Gam[bolate][nominative] petiam unam d[e] terra ad vites plantandas iuris s(upra)s(crip)ti monasterii (a), posita in Ca(m)panea Pap(ie) in Valle Ranasca ad Funtanam Bulibuli, et est pertice duodecim et tantum amplius quantum ipsi Milo placuerit capere; coheret ei: a sero Ioh(anne)s Piccus et Papius Feçolatus, ab aquilone Guilielmus Manglar, a meridie via publica sive ibi alie sint coherentie, omnia cum omnibus inim(tegrum); eo modo ut ipse Milus et sui heredes masculi et femine et cui dederint habeant et teneant s(upra)s(crip)tam peciam de terra ad vites plantandas (b) accessione et ingressu et omni sua pertinentia et faciant exinde quicquid voluerint sine contradic(tione) s(upra)s(crip)ti abbatis suique successorum et cum illorum defensione et restauracione ab omni homine cum racione in pena dupli, ad persolvendum tamen omni anno fictum s(upra)s(crip)to abbati vel suo successori in festo Sancti Martini vel octo dies postea denarios sex de unaquaque pertica. [Et si] ipse ten[uerit] fictu[m] ul[tra] unu[m mens]em post s(upra)s(crip)tum terminum admittere debet possesionem cum melioramento. Et si ipse Milus vel sui heredes eam vendere voluerint requirere debent s(upra)s(crip)to abbati vel suo successori et dare ei ad minus denarios duodecim quam alteri bona fide, sin autem dent postea ad octo dies proximos ex quo ei requisitum fuerit cui voluerint, excepto eccl(esi)e et hospitali, capitaneo et valvasori, ad predictum fictum dandum et investituram denarios sex de pertica. Si+gnum manus s(upra)s(crip)ti abbatis qui hanc cartam investiture rogavit fieri ut supra. Interfuerunt testes Lafrancus de Pasquali, Donadeus Cavalerius, Henricus scutifer abbatis, Mocius de Sancto Nazario. Ego Anselmus de Marino notarius sacri palacii interfui et hanc cartulam scripsi.


(a) monastrii senza segno abbr. per e
(b) Si sottintenda cum

Edizione a cura di Maria Antonietta Casagrande Mazzoli
Codifica a cura di Gianluca Vandone

Informazioni sul sito | Contatti